VLIEGVELD KAKAS BEZET De Aanleiding voor den aanval op Nederl.-Indië T ekortkomingen Engeland’s No. 18080. 1942. Japansche opmarseb in de Minahassa -OLIESTAD... VERDUISTEREN Woensdag 14 Januari. Dr. eenheden GELDKWESTIE SPEELT GROOTE ROL TWEE REDENEN m en en Drukwerk-orders Reorganisatie Neder iandsche politie Nieuwe boter- vetbonnen DE GESCHIEDENIS HERHAALT ZICH Remmen voor de bewapenings- productie BREI- EN NAAIAVOND IN DEN DIERENTUIN HET INDISCHE OORLOGS- TOONEEL van Mook naar Washington De „Prins van Oranje” den grond geboord Indië heeft oorlogsschepen vliegers noodig Van Menado naar Tondano opgerukte vereenigd met te Kema gelande Japanners en Alle landarbeiders in het N.V.V. S.P.T. seint uit Batavia: De luite- nant-gouverneur-generaal van Ned.- Indië, dr. van Mook, is gisteren, van Australië komend, te San Francisco gearriveerd. Hij* zal dadelijk door reizen naar Washington. Telefoon 116300 (zeven lijnen) - Giro No. 12500 Het Japansche hoofdkwartier heeft medegedeeld, dat de worai marine den Indischen mijnen- verklaard, legger „Prins van Oranje”, die trachtte van Tarakan te ont komen, in den grond heeft geboord. De sterkte van het Neder- landsch-Indische leger Goedkeuring noodig v. 5.54 aar nam. tot 9.44 aar v.m. S TEN BEHOEVE YAtMW&I OO5TFR2NT Oproep Japansche eenheden hebben zich meester gemaakt van het vliegveld Kakas nabij Menado op Celebes, waar 4 Lockheed Hudsons, zware bom menwerpers, en 3 andere zware bommenwerpers werden neergeschoten. In het gebied van Tarakan schoten Japansche vliegtuigen een 2-motorigen bommenwerper neer, benevens nog een tweede machine. Ten aanzien van de verovering van het vliegveld van Kakas wordt ge meld, dat de Japansche eenheden, die Menado hebben bezet, opgerukt zijn naar Tondano, waar zij zich voegden bij eenheden, die te Kema waren geland. De gezamenlijke eenheden rukten toen op naar het vliegveld van Kakas. Volgens mededeelingen van verschillende zijden staat nog niet vast, dat de petroleumbronnen van Tarakan onbruikbaar zijn gemaakt. Wel waren hiervoor maatregelen genomen. Het wordt mogelijk geacht, dat de bezet ting van de Japanners te snel in haar werk is gegaan, om uitvoering van alle maatregelen mogelijk te maken. Althans is te Batavia hierover geen definitief bericht ontvangen. Mogelijkheid tot aanstelling van personeel Indische regeering danst naar A nglo-A merikaansche pijpen HAAGSCHE COURANT PRIJS OER ADVERTENTIfiN: PRIJS DEZER COURANT: wordt zoo schrijft dat I on- Voor 's-Gravenhage bij vooruitbet per 3 mnd. met „Kikeriki”, „De Nieuwste Mode”. „Koloniaal Bijblad” en „Letterkundig Bijblad’ f 3.15. Franco per post met Mode blad f 4.20 zonder Modeblad 3.95. Buitenland f 9.45. Landen waarop het verlaagd intern drukwerk-posttarief van toepassing is 7.35 p. kw. Bij postkantoren tegen de geldende goedgek. abonn.prijzen. Afz nummers 5 ct. fr. p. post 10 et. Zooals indertijd reeds is medegedeeld, wordt het Nederiandsche politiewezen ge reorganiseerd. De voorbereidingen daar toe verkeeren reeds in een vergevorderd stadium. ■z No. 116364; zg. Staü«pat* roten no. 49 1500 K.M. van den Potsdammer Platz! Zooeven is de nieuwste front-courant aangekomen. Niettegenstaande de koude, verdiepen de S.S.-mannen zich in den inhoud. (Weltbild-Polygorm-S.S. P.K. Waldl) Tarakan, Balik-Papan, het zijn namen, die de geur van olie in den neus brengen. Strategisch zijn zij voor den De berichten van heden betreffende den strijd in den Nederlandsch-Indi- schen archipel noemen verschillende namen met een voor de Nederlanders bekenden klank, voor velen hunner ook verbonden met persoonlijke her inneringen aan een korter of langer verblijf gedurende hun Indische jaren. Onder het opschrift „Remmen der be- wapeningsproductie” houdt een bijzonde re correspondent van de „Times” zich in twee uitvoerige artikelen bezig met de hindernissen, welke de Engelsche oorlogs- productie nog steeds ontmoet. Lord Bea verbrook had gelijk, aldus de „Times”, toen hij verklaarde, dat de Britsche be- wapeningsproductie nog niet op volle kracht werkt, en Bevin verlangde niets onmogelijks, toen hij zeide dat men de productie nog met 40 procent kan opvoe ren. De meening van deze twee ministers wordt door breede kringen der arbeiders en ook van hun leiders gedeeld Deze courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen BUREAUX WAGENSTRAAT 35- 37 Bijkantoor; Scheveningen Keizerstr. 319, Tel. 350310; Filialen; Rijswijk Kantoorboekh. Leeuwendaal, Oranjelaan 3, Tél. 119461, Voorburg, Boekhan del H. E. G. Ruys, Heerenstr. 124, Tel. 778038; N.V. Kantoorboekh. Th. J de Koning, Goudsbloemlaan 3, Tel. 330263; Boekh. J. B. v. Seters Jr„ There- siastr 108a. Tel 772444: Boekh. E. O Couvée. van Hovtemastr 66 Tel. 7211R7 nomisch inzicht uit te voeren. De meeste goederentreinen rijden, zooals dat in vre destijd gebruikelijk is, niet met volle be lading. De propaganda, die in Engeland gemaakt wordt om de productie op te voeren, is ook niet erg doeltreffend en de verschillende slagwoorden, die van offi- cieele zijde worden uitgegeven, brengen bij de arbeiders ofwel geeuwen ofwel on wil teweeg De laatste zes maanden, waarin er slechts betrekkelijk weinig luchtaanvallen hebben plaats gehad, zijn voor de Brit sche bewapeningsproductie zeer slecht ge weest, omdat de rechtstreeksche aanspo ring, welke het gevaar en de strijd met zich mede brengen, ontbraken. Steeds nog wordt er geklaagd over een onvoldoende aantal vrouwen in de wapenb«drijven..De tot de vrouwen gerichte oproepen waren echter onhandig opgesteld en hadden niet overtuigend genoeg gewerkt. Daar komt bij, dat men een beroep deed op het eigen belang der vrouwen. Jonge moeders zou den gaarne zoo werd er gezegd bij duizenden haar arbeidskracht in dienst van het vaderland willen stellen, maar de kinderbewaarplaatsen, waar de kleintjes tijdens afwezigheid der moeders verzorgd werden, ontbraken. Een andere hindernis voor den vrouwenarbeid wordt gevormd door de moeilijkheden bij het verrichten van inkoopen De „Times”-correspondent meent tenslotte het volgende: Wat aan de Engelsche bewapeningsproductie ont breekt zijn centrale staatscontrólecommis- sies. die echter niet alleen adviseerend, doch ook bevelend zouden moeten kun nen optreden. De winstkwestie De winstkwestie houdt in het algemeen de gemoederen van vele arbeiders bezig. Voortdurend gepraat over den wederop bouw na afloop van den oorlog en het maken van plannen voor de toekomst be lemmert voorts de oorlogsindustrie en werkt het verrichten van maximale pres taties tegen. Een ander euvel is het nog altijd niet in vollen omvang functionee- rende verkeerswezen. Onvermijdelijke op stoppingen worden veroorzaakt door troe pentransporten, luchtaanvallen en moei lijkheden in de organisatie. Ook heeft men in Engeland nooit geleerd, goederen transporten met een maximum aan eco- De „Prins van Oranje” mat 1291 ton en werd in 1932 in dienst gesteld. Het schip was bewapend met 2 kanonnen van 7.5 c.m., eenige zware machinegeweren en voerde één vliegtuig aan boord. De bemanning bestond uit 121 koppen, Een bericht „uit Batavia”, maar waar schijnlijk uit Engelsche bron afkomstig, meldde gisteren, dat het N.I. leger op een sterkte van een millioen man gesteld zou kunnen worden. Dit is natuurlijk dwaasheid Het Indische leger in vredes tijd was 50.000 man sterk; de heer Kers tens, dezer dagen in Londen aangekomen, heeft in een persgesprek verklaard, dat boven deze 50.000 man nog met een even sterke reserve rekening kan worden ge houden. Dat maakt dus een legersterkte van 100.000 man in totaal Waar zou men voor een leger van een millioen man de instructeurs, de wapens en de com mandanten vandaan hebben moeten ha len? Generaal-veldmaarschalk Mac Arthur had op de Philippijnen 130.000 man ter beschikking. De inlandsche militie werd in Indië nog niet lang geleden ingevoerd. De gevechts- waarde der inheemsche soldaten, die dan toch een belangrijk deel vormen van de totale sterkte van 100.000 man, is niet groot. De inlander is landbouwer, geen soldaat, behalve dan de goed bekend staande Ambonneesche en Menadoneesche troepenafdeelingen. Maar ook deze heb ben geen enkele ervaring in den strijd met een buitenlandschen vijand. men een villapark zou kunnen noe men. Aan den anderen kant van de stad zijn de kampongs voor de inland sche koelies. Maar Euro peaan of koelie, ze hebben allen dit gemeen: het zijn allen olie-menschen. Daar is op Balik-Papan niemand, behalve een enkele be stuursambtenaar en de manschappen van het klei ne garnizoen, die niet be hoort tot de Olie. Van hoog tot laag, van den hoofd administrateur, den onge- kroonden koning van Ba lik-Papan, zooals Bauduin hem in zijn boek noemt, tot den nederigsten koelie, staat iedereen in dienst van het machtige wereld concern. dat de Bataafsche heet, is ieders denkvermo gen en arbeidskracht van vroeg tot laat gericht op het opvangen, verwerken, verschepen van wat de aarde in zulk een overdaad uit haren schoot werpt. En ook weer ieder, van hoog tot laag, is er door ge merkt, draagt olievlekken in zijn kleeren, in het vuile jasje, maar ook in het pas gesteven en gestreken pak Alles ademt olie, alles is besmet met olie, de atmos feer is bezwangerd met petroleumgeuren. Tot zelfs in de gezellige sociëteit met het ijskoude bier... De gevolmachtigde voor de reorganisa tie van de Nederiandsche politie maakt thans bekend, dat de mogelijkheid ge opend is, om tot aanstelling van gegadig den over te gaan. Sollicitanten zullen aan bepaalde eischen hebben te voldoen en dienen zich schriftelijk te wenden tot het bureau van den gevolmachtigde, postbus 215 te ’s-Gravenhage, vóór 24 Januari a.s Zoowel voor de adspirant-officieren als voor de manschappen geldt, dat men de Nederiandsche nationaliteit bezit (per sonen van Joodschen bloede zijn uit gesloten); de afstamming, ook van de echtgenoóte, moet tot en met de groot ouders aangetoond worden door invulling van een daartoe bestemd afstammingsfor- mulier. Men dient volkomen bereidheid tot medewerking aan den opbouw van den Nederlandschen Staat te toonen, ook onder de huidige omstandigheden, evenals een loyale houding tegenover de bezettende macht. Zij, die hun diensttijd bij den Ne derlandschen Arbeidsdienst hebben vol bracht, genieten voorkeur. Alle reeds eerder ingediende sollicita ties komen te vervallen,; zij, die bij een vorige gelegenheid werden afgewezen, ko men niet in aanmerking. De huidige papersituatie maakt het noodzakelijk de hoeveelheid uit te voeren drukwerk te beperken. De secr.-gen. van Handel, Nijverheid en Scheepvaart heeft daarom den direc teur van het Rijksbureau voor de Grafische Industrie gemachtigd, daar toe een regeling te treffen. Volgens de door genoemden directeur nu ge troffen regeling dienen de drukkers met ingang van 15 Jan. a.s. voor elke drukwerkorder een door of vanwege het Rijksbureau voor de Grafische Industrie afgegeven vergunn ng aan te vragen, ook indien het papier door den opdrachtgever wordt bijgeleverd. In het algemeen zal geen vergunning worden verleend voor de vervaardiging van die drukwerken, waarin niet tot het uiterste op papier is bezuinigd en voor die. welke in verband met de huidige papierschaarschte niet als onontbeerlijk kunnen worden beschouwd. Teneinde een vlotte afwerking van de aanvragen te bevorderen zijn door het Rijksbureau in het land vier districts kantoren, n.l. te Zwolle. Eindhoven, den Haag en Amsterdam opgericht, bij welke de vergunning-aanvragen dienen te wor den ingediend. Tegen de beslissingen van de districtskantoren van het Rijksbureau staat beroep open bij den secr.-gen. van Handel, Nijverheid en Scheepvaart, die hiertoe de „commissie van beroep goed keuring drukwerkorders” heeft ingesteld. Van 15 regels f 1.75 Iedere regel meer tot 10 regels 45 ct., daarna iedere regel meer 50 ct. Reclames 95 ct per regel Bewijsnummers 5 ct fr. p. post 10 ct. Incasso binnen de stad 5 cent buiten de stad volgens posttariet Bij vooruitbetaling: Kleine Advertenties 95 ct.; Dienstaanbiedingen 75 ct - Advertentiën waarin voorkomt „Brieven aan het bureau van dit blad" 10 ct meer. op het gram De heer P. A. Kerstens, die benoemd is tot minister van Handel, Nijverheid en Scheepvaart in de uitgeweken Nederiand sche regeering te Londen, heeft, naar „Het Vad.” mededeelt, bij zijn aankomst uit Nederl. Oost-Indië in de Britsche hoofd stad enkele verklaringen afgelegd voor vertegenwoordigers der Londensche dag bladen. Hij zeide. aldus citeert het blad, de Frankf. Ztg.. dat de zwaarste lasten van de verdediging van Oost-Azië thans op de Néderlandsch-Indische strijdkrach ten drukken, maar hij voegde er aan toe overtuigd te zijn, dat te eeniger tijd En geland en de Ver Staten ook hunnerzijds het noodzakelijke zouden doen. Intusschen heeft Nederlandsch-Indië dringend behoef te aan oorlogsschepen en aan Amerikaan- sche. Britsche en Australische vliegers, daar de manschappen der inheemsche be volking niet de physieke eigenschappen bezitten, die van oorlogsvliegers geëischt dienen te worden. Overigens heeft Neder- landsch-Indië voldoende goede soldaten, namelijk 50.000 man en evenzoovele reserves Een zekere ontstemde toon jegens Enge land en de Ver. Staten, aldus het Duit, sche blad, viel duidelijk te beluisteren in de uiteenzettingen van dezen spreker. Ongetwijfeld is men er te Batavia over ontstemd, dat het vraagstuk van het ge zamenlijk commando in het Zuidwestelijke deel van den Stillen Oceaan zonder overleg met Nederlandsch-Indië geregeld is en dat de hoogste posten, zonder Neder- landsch-Indië hierin te kennen, bezet zijn hoewel dit land zich als de kern in het verdedigingssysteem der geallieerden be- 1 schouwt, vooral nu Singapore zooals zelf te Londen toegegeven wordt deze taak niet meer vervullen kan. Dienten- i Revolge is er te Batavia, aldus de Frankf. ■'Ttg. een neiging zich op Australië tie t oriënteeren. De persdienst van het N.V.V. deelt ons het volgende mede: Teneinde misverstand te voorkomen, vestigt het N.V.V. er de aandacht op, dat evenals tot nu toe het N.V.V. de sociaal- economische belangen der landarbeiders blijft behartigen, met name door middel van de werkloozenkassen. Wil de daad werkelijke sociale politiek van het N.V.V. Pfactische resultaten blijven afwerpe,n, dan is ook voor de landarbeiders een krachtige organisatie noodzakelijk, die zij vinden in den Nederlandschen bond van arbeiders in het landbouw-, tuinbouw- en zuivelbedrijf, Utrecht, Cathanjnesingel 38. Tusschen den Nederlandschen Land stand en het N.V.V. worden sedert eeni- gen tijd besprekingen gevoerd om tot een wederzijdsche samenwerking en een doelmatige organisatie te geraken. Maan: 14 Jan. op 6.47 v.m. onder 3.52 n.m.15 Jan. op 7.54 v.m. on. der 4.51 n.m. Nachtdienst DOKTERS: Tusschen 10 u. nam. en 7 u, v.m.: No. 394920 Ziekenfondsleden de Vo'harding: De reden voor dit falen der Engel sche bewapeningsondernemingen is de omstandigheid, dat niet alle ma chines volledig gebruikt worden. Ook ontbreekt in vele gevallen een zeke re continuïteit der verdeeling van or ders. Zoo komt het voor, dat een fabriek volkomen stilligt .terwijl een naburig bedrijf met orders overladen is. Hier ontbreekt het dus aan de juiste organisatie. Hetzelfde geldt, wanneer één- en het zelfde wapenbedrijf zich steeds moet om zetten op de vervaardiging van ander oorlogsmateriaal, zoo b.v. vandaag torpe do’s maakt, morgen affuiten en na gerui- men tijd weer heel iets anders. Ook speelt de geldkwestie bij de gebrekkige produc tie een zeer groote rol, ja vele bedrijfs leiders, arbeiders zelfs, zeggen, dat die kwestie de wortel is van het kwaad. Zij verklaarden, dat al te hooge loonen veel tot de storingen in de productie bijdroe gen. In andere gevallen werden arbei ders onwillig, omdat zij zich het waan denkbeeld in het hoofd gezet hadden, dat hun werkgevers geweldige oorlogswinsten maakten. Nederlandsch-Indische regeering naar de Anglo-Amerikaansche Tondano (ton mensch en dano water) is de hoofdplaats der gelijknami ge aideeling van ae residentie Menado in het Noord-Oosten van Celebes. De plaats ligt op geringen afstand van den iNooraeiijxen oever van het meer van Tondano, 700 meter boven den zeespie gel; zij is het centrum van twee belang- rijKe districten. Tonaano is dicht bevolkt; de plaats telt ongeveer 25000 inwoners, n.l. een 150-tal Europeanen, een 500-tal Chineezen en een 100-tal Arabieren en de rest Inlan ders, die bijna allen het Christendom be lijden. Landbouw en visscherij vormen het-hoofdbestaan van de welvarende be volking. Het is een drukke marktplaats; de nijvere bevolking der omliggende negorijen brengt er haar producten heen. Tondano wordt door velen beschouwd als de fraaiste en de grootste negorij van de Minahassa. De geheele afdeeling, wel ke thans een onderdeel vormt van het tooneel van den strijd, telt ongeveer 120.000 zielen, waaronder rond 300 Euro peanen. De streek is bergachtig en strekt zich hoofdzakelijk uit in een breede strook langs de Oostkust. De hoogvlak ten van Tondano en Kakas waar het vliegveld is dat door de Japanners wera veroverd zijn dicht bevolkt; de afdee ling is de rijstschuur van de Minahassa. Ten Westen van het meer van Tondano verheffen zich weder verschillende berg groepen. De groote negorijen zijn door breede, verharde wegen met elkander verbonden. De voornaamste weg loopt van Tondano langs beide oevers van het meer via Kakas naar Langowan, een af stand van ongeveer 30 k.m. Een tweede belangrijke weg is de verbindingsweg van Tondano via Tomohan met Menado, rond 35 k.m. lang De oprukkende Ja panners, die Kakas hebben bezet, vinden naar Tondano meer dan één goed be- gaanbaren weg. Kakas zelf, eigenlijk Kakas-Remboken geheejen, ligt aan bet meer van Tonda no, bijna 700 meter hoog. Kakas, uit 5 kampongs bestaande, is een gezonde en welvarende plaats, druk bezocht door toeristen. In de nabijheid ligt de am bachtsschool van het Zendingsgenoot schap. Een derde plaats, in de berichten van heden genoemd, is Kema, waar de Ja panners een landing hebben uitgevoerd. Kema (komt van kima schelp) is een strandnegorij in het district Tonsea in de onderafdeeling Menado. Het is een warm en ongezond plaatsje, dat vroeger door veel schepen, waaronder» walvischvaar- ders, werd aangedaan. De reede van Ke ma is in den Westmoesson welke daar op het oogenblik heerscht veilig; de reede van Menado is in dien tijd vaak onveilig en meermalen kwamen schepen hun goederen, bestemd voor of afkomstig van Menado, in Kema lossen en laden. Kema telt niet meer dan ongeveer 1000 inwoners, meest van elders gekomen vreemdelingen, geen echte Minahassers. De bedoeling van de Japansche landing in Kema is kennelijk om zoo snel moge lijk het Noord-Oostelijke schiereiland van Celebes in handen te krijgen, hetgeen van strategisch belang is voor den doorgang naar het Zuiden, welke met dit tweede Japansche offensief wordt beoogd. Bo vendien komt hierdoor de Minahassa als voorraadschuur en stapelplaats van pro ducten ter beschikking van de Japanners. De Deutsche National-Sozialistische Frauenschaft (N.S.F.) belegt, in nauwe samenwerking met de Nederiandsche Nationaal-Socialistische Vrouwenorgani satie (N.S.V.O.), op Donderdag 15 Januari a.s. in de groote zaal van den Haagschen Dierentuin, van 17 tot 21 uur een brei en naaiavond voor de Duitsche soldaten aan het Oostfront en hun Nederiandsche krijgsmakkers. Alle Duitsche en Neder iandsche vrouwen uit den Haag en om geving worden uitgenoodigd in zoo groot mogelijken getale aan dezen avond deel te nemen om op deze wijze het front deu dank van het Vaderland voor den voort- durenden inzet tot bescherming van Duitschland en Nederland tot uiting ie brengen. Materiaal om te werken wordt in den Dierentuin uitgereikt de woonwijk der Europea nen. die in op palen ge bouwde huizen tegen de hellingen wonen in een De sec.-gen. van Landbouw en Vis scherij maakt bekend, dat gedurende het tijdvak van Donderdag 15 Januari tot en met Vrijdag 23 Januari a.s. bon „0.3” van de boter- zoowel als van de vetkaart, recht zal geven gebruikelijke rantsoen van 125 boter. Gedurende genoemd tijdvak kunnen houders van vetkaarten, die hun met .,03” gemerkte bonnen in de periode van 31 December j.l. tot en met 10 Januari 1942 bij hun slager hebben ingeleverd, per twee bonnen een rant soen gesmolten rundvet, d.i. 200 gram, betrekken. Tegen inlevering van bon 03 van de vetkaart, ter verkrijging van boter, zal, als gewoonlijk, een reductie worden verleend van 22'J cent per 250 gram. De oorlogsverklaring van Japan aan Nederlandsch-Indië werd gedaan onge veer een maand nadat Indië reeds door vijandige actie Japan duidelijk had ge maakt, aan welke zijde het staat. Hier op werd door bevoegde zijde in het bij zonder de aandacht gevestigd, waarbij er op werd gewezen, dat Japan een groote mate van lankmoedigheid en ge duld jegens de heeren in Batavia heeft getoond, feitelijk reeds jarenlang en dat het na het uitbreken van den oor log met Engeland en Amerika, niette min Indië met groote consideratie heeft behandeld. De verblindheid en lichtzinnigheid, waarmede Indië den strijd tegen Japan is begonnen, werd hierbij nogmaals onderstreept. De geschiedenis herhaalt zichDe vijf-dagen-oorlog in Holland was het ge volg van een jarenlange Hetze tegen Duitschland. Deze kunstmatig gevoede anti-Duitsche stemming in Holland had een toenemende ontstemming in Duitschland vanzelfsprekend tengevolge en moest vanzelf tot de opvatting lei den, dat Nederland weleens de spring plank voor Engeland zou kunnen wor den. In Indië, zoo wijst men er van be voegde zijde op, herhaalt zich thans de geschiedenis. Hier als daar werden groote fouten begaan. Er bestaat geen enkele grond om aan te nemen, dat Japan ook zonder vijandige houding van Indië steunpunten in Indië zou hebben bezet. Met Malakka, de Philippijnen en Serawak in zijn bezit, zou Japan met succes den oorlog tegen Engeland en Amerika kunnen voeren ook zonder steunpunten in den Indischen Archipel, want Japan bezit ook nog de supprematie van de Zuid-Chineesche zee en deze oorlog is een gecombineerde lucht- en zee-oorlog. Japan heeft er steeds naar gestreefd politiek en economisch met Indië samen te werken. Indië zou dan ook van Japan niets te duchten hebben gehad in geval van een neutraliteits- verklaring. Dit zou een daad van staatsmanswijsheid van den Gouver neur-Generaal zijn geweest, waardoor Nederl.-Indië voor veel leed gespaard zou zijn gebleven niet alleen, maar waardoor het ook voor het moederland behouden zou zijn gebleven. Men heeft deze gelegenheid in Batavia laten voor bijgaan, zooals men zoovefle gelegen heden in Batavia onbenut heeft ge laten, waardoor Indië ach buiten het conflict zou hebben kunnen houden. Twee redenen waren er, in de Japansche pers waardoor Japan genoodzaakt was een militaire actie tegen Nederlandsch-Indië te beginnen: Het actieve ingrijpen van Nederlandsch-Indië in den Groot-Azia- tischen oorlog en de bereidwilligheid van Nederlandsch-Indië om zijn gebied ter beschikking te stellen aan de Anglo- Amerikaansche landen als basis voor verdere operaties tegen Japan. De - - danste pijpen zoo schrijft „Tokio Asahi Sjim- boen”. Zij heeft den waren zin van den groot Oost-Aziatischen oorlog verkeerd begrepen en zich bij het Anglo-Ameri kaansche front aangesloten. De operaties tegen Nederlandsch-Indië zijn zoolang uitgesteld, omdat Japan er op wachtte, dat Nederlandsch-Indië uit zijn droom zou ontwaken. In plaats hiervan is het aan een Anglo-Amerikaansche overwin ning blijven gelooven en heeft het zich reeds voor den oorlog bij het ABCD-front tegen Japan aangesloten. De „Yomioeri Sjimboen” Japan oorspronkelijk slechts den Anglo- Amerikaanschen invloed in Oost-Azië wilde vernietigen en geen nieuwe plan nen had tegen andere mogendheden. Op onverstandige wijze echter heeft de Ne deriandsche emigranten regeering zich door Engeland en Amerika tot een oorlog tegen Japan laten verleiden en Neder - landsch-Indië heeft thans zelfs de vesting Soerabaya ter beschikking gesteld als hoofdkwar*ier van den Engelschen opper bevelhebber. Ook de overblijfselen van de Britsche vloot in Oost-Azië te Singa pore zijn te Soerabaya gestationneerd. Engeland en de Vereenigde Staten pro- beeren thans na het verlies van belang rijke steunpunten, in Nederlandsch-Indië de laatste verdedigingsstellingen te be trekken. een groot-bedrijf ontstaan, agglomeratie, die waarvan men ook in Euro- ■I”- pa moeilijk de wederga zal vinden. De oliestad ligt amphi- theatersgewijs gebouwd tegen de hooge heuvels. Zoo weinig ruimte was hier dat de weg langs zee moest worden uitgehouwen in den heuvel. Het olie centrum is een reusachtig complex van fabrieken, in stallaties en gebouwen van allerlei soort, waar de ru we aardolie, die van soms wel honderd en vijftig ki lometer ver in het binnen land door het bosch in pijpleidingen wordt aange voerd. gezuiverd wordt en bereid tot benzine, stook olie en het halve of heele dozijn andere producten, die de „witte steenkool” tot het meest begeerde product in de w.ereld ma ken. Ontelbaar zijn de pij pen en buizen in allerlei formaten en afmetingen, ontelbaar de machines, de ovens, ketels en kranen. En dit alles ligt onder een tropenzon, die misschien nergens zoo fel brandt als boven Balik-Papan. Tusschen de ontelbare Japanner van bijzonder be lang. Het Japansche olie- verbruik bedraagt in vre destijd 3 millioen ton per jaar en in Japan zelf kan daarvan slechts 8 procent gewonnen worden. Daarom is de oliecapaciteit van Ned.-Indië voor Japan van zoo bijzonder groot belang. De afstand van Palau naar Balik-Papan bedraagt geveer 900 zeemijlen. Balik-Papan, een olie stad, ontwoekerd aan het oerwoud. Wanneer men langs Borneo’s Oostkust vaart, ziet men hoe over honderden kilometers leng te het oerwoud aan de zee straat grenst. Tot men op eens een open, lichte plek in de groene, ondoordring bare wouden ontwaart. Die plek is Balik-Papan, om geven door witte vlekken: de olietanks. De indruk van een leek na een bezoek aan dit ko ninkrijk van de olie Is in drie woorden samen te vatten: pijpleidingen, tanks, machines schreef D Bau- duin in zijn boek „Het olietanks loopt de wegnaar Indische Leven” In dit opengekapte stuk land, aan alle zijden omringd door ondoordringbaar bosch, is

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1942 | | pagina 1