VLIEGVELD KAKAS BEZET
De Aanleiding voor den aanval
op Nederl.-Indië
T ekortkomingen
Engeland’s
No. 18080.
1942.
Japansche opmarseb in de Minahassa
-OLIESTAD...
VERDUISTEREN
Woensdag 14 Januari.
Dr.
eenheden
GELDKWESTIE
SPEELT GROOTE ROL
TWEE REDENEN
m
en
en
Drukwerk-orders
Reorganisatie Neder
iandsche politie
Nieuwe boter-
vetbonnen
DE GESCHIEDENIS
HERHAALT ZICH
Remmen voor de bewapenings-
productie
BREI- EN NAAIAVOND IN
DEN DIERENTUIN
HET INDISCHE OORLOGS-
TOONEEL
van Mook naar
Washington
De „Prins van Oranje”
den grond geboord
Indië heeft oorlogsschepen
vliegers noodig
Van Menado naar Tondano opgerukte
vereenigd met te Kema
gelande Japanners
en
Alle landarbeiders in
het N.V.V.
S.P.T. seint uit Batavia: De luite-
nant-gouverneur-generaal van Ned.-
Indië, dr. van Mook, is gisteren, van
Australië komend, te San Francisco
gearriveerd. Hij* zal dadelijk door
reizen naar Washington.
Telefoon 116300 (zeven lijnen) - Giro No. 12500
Het Japansche hoofdkwartier
heeft medegedeeld, dat de
worai marine den Indischen mijnen-
verklaard, legger „Prins van Oranje”, die
trachtte van Tarakan te ont
komen, in den grond heeft
geboord.
De sterkte van het Neder-
landsch-Indische leger
Goedkeuring noodig
v. 5.54 aar nam. tot 9.44 aar v.m. S
TEN BEHOEVE YAtMW&I OO5TFR2NT
Oproep
Japansche eenheden hebben zich meester gemaakt van het vliegveld
Kakas nabij Menado op Celebes, waar 4 Lockheed Hudsons, zware bom
menwerpers, en 3 andere zware bommenwerpers werden neergeschoten.
In het gebied van Tarakan schoten Japansche vliegtuigen een 2-motorigen
bommenwerper neer, benevens nog een tweede machine.
Ten aanzien van de verovering van het vliegveld van Kakas wordt ge
meld, dat de Japansche eenheden, die Menado hebben bezet, opgerukt zijn
naar Tondano, waar zij zich voegden bij eenheden, die te Kema waren
geland. De gezamenlijke eenheden rukten toen op naar het vliegveld
van Kakas.
Volgens mededeelingen van verschillende zijden staat nog niet vast, dat
de petroleumbronnen van Tarakan onbruikbaar zijn gemaakt. Wel waren
hiervoor maatregelen genomen. Het wordt mogelijk geacht, dat de bezet
ting van de Japanners te snel in haar werk is gegaan, om uitvoering van
alle maatregelen mogelijk te maken. Althans is te Batavia hierover geen
definitief bericht ontvangen.
Mogelijkheid tot aanstelling
van personeel
Indische regeering danst naar
A nglo-A merikaansche
pijpen
HAAGSCHE
COURANT
PRIJS OER ADVERTENTIfiN:
PRIJS DEZER COURANT:
wordt
zoo
schrijft dat
I
on-
Voor 's-Gravenhage bij vooruitbet per 3 mnd. met „Kikeriki”, „De Nieuwste Mode”.
„Koloniaal Bijblad” en „Letterkundig Bijblad’ f 3.15. Franco per post met Mode
blad f 4.20 zonder Modeblad 3.95. Buitenland f 9.45. Landen waarop het
verlaagd intern drukwerk-posttarief van toepassing is 7.35 p. kw. Bij postkantoren
tegen de geldende goedgek. abonn.prijzen. Afz nummers 5 ct. fr. p. post 10 et.
Zooals indertijd reeds is medegedeeld,
wordt het Nederiandsche politiewezen ge
reorganiseerd. De voorbereidingen daar
toe verkeeren reeds in een vergevorderd
stadium.
■z
No. 116364; zg. Staü«pat* roten no. 49
1500 K.M. van den Potsdammer Platz! Zooeven is de nieuwste front-courant
aangekomen. Niettegenstaande de koude, verdiepen de S.S.-mannen
zich in den inhoud.
(Weltbild-Polygorm-S.S. P.K. Waldl)
Tarakan, Balik-Papan, het
zijn namen, die de geur van
olie in den neus brengen.
Strategisch zijn zij voor den
De berichten van heden betreffende
den strijd in den Nederlandsch-Indi-
schen archipel noemen verschillende
namen met een voor de Nederlanders
bekenden klank, voor velen hunner
ook verbonden met persoonlijke her
inneringen aan een korter of langer
verblijf gedurende hun Indische jaren.
Onder het opschrift „Remmen der be-
wapeningsproductie” houdt een bijzonde
re correspondent van de „Times” zich in
twee uitvoerige artikelen bezig met de
hindernissen, welke de Engelsche oorlogs-
productie nog steeds ontmoet. Lord Bea
verbrook had gelijk, aldus de „Times”,
toen hij verklaarde, dat de Britsche be-
wapeningsproductie nog niet op volle
kracht werkt, en Bevin verlangde niets
onmogelijks, toen hij zeide dat men de
productie nog met 40 procent kan opvoe
ren. De meening van deze twee ministers
wordt door breede kringen der arbeiders
en ook van hun leiders gedeeld
Deze courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
BUREAUX WAGENSTRAAT 35- 37
Bijkantoor; Scheveningen Keizerstr. 319, Tel. 350310; Filialen; Rijswijk
Kantoorboekh. Leeuwendaal, Oranjelaan 3, Tél. 119461, Voorburg, Boekhan
del H. E. G. Ruys, Heerenstr. 124, Tel. 778038; N.V. Kantoorboekh. Th. J
de Koning, Goudsbloemlaan 3, Tel. 330263; Boekh. J. B. v. Seters Jr„ There-
siastr 108a. Tel 772444: Boekh. E. O Couvée. van Hovtemastr 66 Tel. 7211R7
nomisch inzicht uit te voeren. De meeste
goederentreinen rijden, zooals dat in vre
destijd gebruikelijk is, niet met volle be
lading. De propaganda, die in Engeland
gemaakt wordt om de productie op te
voeren, is ook niet erg doeltreffend en de
verschillende slagwoorden, die van offi-
cieele zijde worden uitgegeven, brengen
bij de arbeiders ofwel geeuwen ofwel on
wil teweeg
De laatste zes maanden, waarin er
slechts betrekkelijk weinig luchtaanvallen
hebben plaats gehad, zijn voor de Brit
sche bewapeningsproductie zeer slecht ge
weest, omdat de rechtstreeksche aanspo
ring, welke het gevaar en de strijd met
zich mede brengen, ontbraken. Steeds nog
wordt er geklaagd over een onvoldoende
aantal vrouwen in de wapenb«drijven..De
tot de vrouwen gerichte oproepen waren
echter onhandig opgesteld en hadden niet
overtuigend genoeg gewerkt. Daar komt
bij, dat men een beroep deed op het eigen
belang der vrouwen. Jonge moeders zou
den gaarne zoo werd er gezegd bij
duizenden haar arbeidskracht in dienst
van het vaderland willen stellen, maar de
kinderbewaarplaatsen, waar de kleintjes
tijdens afwezigheid der moeders verzorgd
werden, ontbraken. Een andere hindernis
voor den vrouwenarbeid wordt gevormd
door de moeilijkheden bij het verrichten
van inkoopen De „Times”-correspondent
meent tenslotte het volgende: Wat aan de
Engelsche bewapeningsproductie ont
breekt zijn centrale staatscontrólecommis-
sies. die echter niet alleen adviseerend,
doch ook bevelend zouden moeten kun
nen optreden.
De winstkwestie
De winstkwestie houdt in het algemeen
de gemoederen van vele arbeiders bezig.
Voortdurend gepraat over den wederop
bouw na afloop van den oorlog en het
maken van plannen voor de toekomst be
lemmert voorts de oorlogsindustrie en
werkt het verrichten van maximale pres
taties tegen. Een ander euvel is het nog
altijd niet in vollen omvang functionee-
rende verkeerswezen. Onvermijdelijke op
stoppingen worden veroorzaakt door troe
pentransporten, luchtaanvallen en moei
lijkheden in de organisatie. Ook heeft
men in Engeland nooit geleerd, goederen
transporten met een maximum aan eco-
De „Prins van Oranje” mat 1291 ton
en werd in 1932 in dienst gesteld. Het
schip was bewapend met 2 kanonnen van
7.5 c.m., eenige zware machinegeweren
en voerde één vliegtuig aan boord. De
bemanning bestond uit 121 koppen,
Een bericht „uit Batavia”, maar waar
schijnlijk uit Engelsche bron afkomstig,
meldde gisteren, dat het N.I. leger op
een sterkte van een millioen man gesteld
zou kunnen worden. Dit is natuurlijk
dwaasheid Het Indische leger in vredes
tijd was 50.000 man sterk; de heer Kers
tens, dezer dagen in Londen aangekomen,
heeft in een persgesprek verklaard, dat
boven deze 50.000 man nog met een even
sterke reserve rekening kan worden ge
houden. Dat maakt dus een legersterkte
van 100.000 man in totaal Waar zou men
voor een leger van een millioen man de
instructeurs, de wapens en de com
mandanten vandaan hebben moeten ha
len? Generaal-veldmaarschalk Mac Arthur
had op de Philippijnen 130.000 man ter
beschikking.
De inlandsche militie werd in Indië nog
niet lang geleden ingevoerd. De gevechts-
waarde der inheemsche soldaten, die
dan toch een belangrijk deel vormen van
de totale sterkte van 100.000 man, is niet
groot. De inlander is landbouwer, geen
soldaat, behalve dan de goed bekend
staande Ambonneesche en Menadoneesche
troepenafdeelingen. Maar ook deze heb
ben geen enkele ervaring in den strijd
met een buitenlandschen vijand.
men een
villapark zou kunnen noe
men. Aan den anderen
kant van de stad zijn de
kampongs voor de inland
sche koelies. Maar Euro
peaan of koelie, ze hebben
allen dit gemeen: het zijn
allen olie-menschen. Daar
is op Balik-Papan niemand,
behalve een enkele be
stuursambtenaar en de
manschappen van het klei
ne garnizoen, die niet be
hoort tot de Olie. Van hoog
tot laag, van den hoofd
administrateur, den onge-
kroonden koning van Ba
lik-Papan, zooals Bauduin
hem in zijn boek noemt,
tot den nederigsten koelie,
staat iedereen in dienst
van het machtige wereld
concern. dat de Bataafsche
heet, is ieders denkvermo
gen en arbeidskracht van
vroeg tot laat gericht op
het opvangen, verwerken,
verschepen van wat de
aarde in zulk een overdaad
uit haren schoot werpt. En
ook weer ieder, van hoog
tot laag, is er door ge
merkt, draagt olievlekken
in zijn kleeren, in het vuile
jasje, maar ook in het pas
gesteven en gestreken pak
Alles ademt olie, alles is
besmet met olie, de atmos
feer is bezwangerd met
petroleumgeuren. Tot zelfs
in de gezellige sociëteit
met het ijskoude bier...
De gevolmachtigde voor de reorganisa
tie van de Nederiandsche politie maakt
thans bekend, dat de mogelijkheid ge
opend is, om tot aanstelling van gegadig
den over te gaan. Sollicitanten zullen aan
bepaalde eischen hebben te voldoen en
dienen zich schriftelijk te wenden tot het
bureau van den gevolmachtigde, postbus
215 te ’s-Gravenhage, vóór 24 Januari a.s
Zoowel voor de adspirant-officieren als
voor de manschappen geldt, dat men de
Nederiandsche nationaliteit bezit (per
sonen van Joodschen bloede zijn uit
gesloten); de afstamming, ook van de
echtgenoóte, moet tot en met de groot
ouders aangetoond worden door invulling
van een daartoe bestemd afstammingsfor-
mulier. Men dient volkomen bereidheid
tot medewerking aan den opbouw van den
Nederlandschen Staat te toonen, ook onder
de huidige omstandigheden, evenals een
loyale houding tegenover de bezettende
macht. Zij, die hun diensttijd bij den Ne
derlandschen Arbeidsdienst hebben vol
bracht, genieten voorkeur.
Alle reeds eerder ingediende sollicita
ties komen te vervallen,; zij, die bij een
vorige gelegenheid werden afgewezen, ko
men niet in aanmerking.
De huidige papersituatie maakt
het noodzakelijk de hoeveelheid uit
te voeren drukwerk te beperken. De
secr.-gen. van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart heeft daarom den direc
teur van het Rijksbureau voor de
Grafische Industrie gemachtigd, daar
toe een regeling te treffen. Volgens
de door genoemden directeur nu ge
troffen regeling dienen de drukkers
met ingang van 15 Jan. a.s. voor elke
drukwerkorder een door of vanwege
het Rijksbureau voor de Grafische
Industrie afgegeven vergunn ng aan
te vragen, ook indien het papier door
den opdrachtgever wordt bijgeleverd.
In het algemeen zal geen vergunning
worden verleend voor de vervaardiging
van die drukwerken, waarin niet tot het
uiterste op papier is bezuinigd en voor
die. welke in verband met de huidige
papierschaarschte niet als onontbeerlijk
kunnen worden beschouwd.
Teneinde een vlotte afwerking van de
aanvragen te bevorderen zijn door het
Rijksbureau in het land vier districts
kantoren, n.l. te Zwolle. Eindhoven, den
Haag en Amsterdam opgericht, bij welke
de vergunning-aanvragen dienen te wor
den ingediend. Tegen de beslissingen van
de districtskantoren van het Rijksbureau
staat beroep open bij den secr.-gen. van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart, die
hiertoe de „commissie van beroep goed
keuring drukwerkorders” heeft ingesteld.
Van 15 regels f 1.75 Iedere regel meer tot 10 regels 45 ct., daarna iedere regel
meer 50 ct. Reclames 95 ct per regel Bewijsnummers 5 ct fr. p. post 10 ct.
Incasso binnen de stad 5 cent buiten de stad volgens posttariet Bij
vooruitbetaling: Kleine Advertenties 95 ct.; Dienstaanbiedingen 75 ct -
Advertentiën waarin voorkomt „Brieven aan het bureau van dit blad" 10 ct meer.
op het
gram
De heer P. A. Kerstens, die benoemd is
tot minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart in de uitgeweken Nederiand
sche regeering te Londen, heeft, naar „Het
Vad.” mededeelt, bij zijn aankomst uit
Nederl. Oost-Indië in de Britsche hoofd
stad enkele verklaringen afgelegd voor
vertegenwoordigers der Londensche dag
bladen. Hij zeide. aldus citeert het blad,
de Frankf. Ztg.. dat de zwaarste lasten
van de verdediging van Oost-Azië thans
op de Néderlandsch-Indische strijdkrach
ten drukken, maar hij voegde er aan toe
overtuigd te zijn, dat te eeniger tijd En
geland en de Ver Staten ook hunnerzijds
het noodzakelijke zouden doen. Intusschen
heeft Nederlandsch-Indië dringend behoef
te aan oorlogsschepen en aan Amerikaan-
sche. Britsche en Australische vliegers,
daar de manschappen der inheemsche be
volking niet de physieke eigenschappen
bezitten, die van oorlogsvliegers geëischt
dienen te worden. Overigens heeft Neder-
landsch-Indië voldoende goede soldaten,
namelijk 50.000 man en evenzoovele
reserves
Een zekere ontstemde toon jegens Enge
land en de Ver. Staten, aldus het Duit,
sche blad, viel duidelijk te beluisteren in
de uiteenzettingen van dezen spreker.
Ongetwijfeld is men er te Batavia over
ontstemd, dat het vraagstuk van het ge
zamenlijk commando in het Zuidwestelijke
deel van den Stillen Oceaan zonder
overleg met Nederlandsch-Indië geregeld
is en dat de hoogste posten, zonder Neder-
landsch-Indië hierin te kennen, bezet zijn
hoewel dit land zich als de kern in het
verdedigingssysteem der geallieerden be- 1
schouwt, vooral nu Singapore zooals
zelf te Londen toegegeven wordt deze
taak niet meer vervullen kan. Dienten- i
Revolge is er te Batavia, aldus de Frankf.
■'Ttg. een neiging zich op Australië tie t
oriënteeren.
De persdienst van het N.V.V. deelt ons
het volgende mede:
Teneinde misverstand te voorkomen,
vestigt het N.V.V. er de aandacht op, dat
evenals tot nu toe het N.V.V. de sociaal-
economische belangen der landarbeiders
blijft behartigen, met name door middel
van de werkloozenkassen. Wil de daad
werkelijke sociale politiek van het N.V.V.
Pfactische resultaten blijven afwerpe,n,
dan is ook voor de landarbeiders een
krachtige organisatie noodzakelijk, die zij
vinden in den Nederlandschen bond van
arbeiders in het landbouw-, tuinbouw- en
zuivelbedrijf, Utrecht, Cathanjnesingel 38.
Tusschen den Nederlandschen Land
stand en het N.V.V. worden sedert eeni-
gen tijd besprekingen gevoerd om tot
een wederzijdsche samenwerking en een
doelmatige organisatie te geraken.
Maan: 14 Jan. op 6.47 v.m. onder
3.52 n.m.15 Jan. op 7.54 v.m. on.
der 4.51 n.m.
Nachtdienst DOKTERS: Tusschen
10 u. nam. en 7 u, v.m.: No. 394920
Ziekenfondsleden de Vo'harding:
De reden voor dit falen der Engel
sche bewapeningsondernemingen is
de omstandigheid, dat niet alle ma
chines volledig gebruikt worden. Ook
ontbreekt in vele gevallen een zeke
re continuïteit der verdeeling van or
ders. Zoo komt het voor, dat een
fabriek volkomen stilligt .terwijl een
naburig bedrijf met orders overladen
is. Hier ontbreekt het dus aan de
juiste organisatie.
Hetzelfde geldt, wanneer één- en het
zelfde wapenbedrijf zich steeds moet om
zetten op de vervaardiging van ander
oorlogsmateriaal, zoo b.v. vandaag torpe
do’s maakt, morgen affuiten en na gerui-
men tijd weer heel iets anders. Ook speelt
de geldkwestie bij de gebrekkige produc
tie een zeer groote rol, ja vele bedrijfs
leiders, arbeiders zelfs, zeggen, dat die
kwestie de wortel is van het kwaad. Zij
verklaarden, dat al te hooge loonen veel
tot de storingen in de productie bijdroe
gen. In andere gevallen werden arbei
ders onwillig, omdat zij zich het waan
denkbeeld in het hoofd gezet hadden, dat
hun werkgevers geweldige oorlogswinsten
maakten.
Nederlandsch-Indische regeering
naar de Anglo-Amerikaansche
Tondano (ton mensch en dano
water) is de hoofdplaats der gelijknami
ge aideeling van ae residentie Menado
in het Noord-Oosten van Celebes. De
plaats ligt op geringen afstand van den
iNooraeiijxen oever van het meer van
Tondano, 700 meter boven den zeespie
gel; zij is het centrum van twee belang-
rijKe districten.
Tonaano is dicht bevolkt; de plaats telt
ongeveer 25000 inwoners, n.l. een 150-tal
Europeanen, een 500-tal Chineezen en
een 100-tal Arabieren en de rest Inlan
ders, die bijna allen het Christendom be
lijden. Landbouw en visscherij vormen
het-hoofdbestaan van de welvarende be
volking. Het is een drukke marktplaats;
de nijvere bevolking der omliggende
negorijen brengt er haar producten heen.
Tondano wordt door velen beschouwd
als de fraaiste en de grootste negorij van
de Minahassa. De geheele afdeeling, wel
ke thans een onderdeel vormt van het
tooneel van den strijd, telt ongeveer
120.000 zielen, waaronder rond 300 Euro
peanen. De streek is bergachtig en strekt
zich hoofdzakelijk uit in een breede
strook langs de Oostkust. De hoogvlak
ten van Tondano en Kakas waar het
vliegveld is dat door de Japanners wera
veroverd zijn dicht bevolkt; de afdee
ling is de rijstschuur van de Minahassa.
Ten Westen van het meer van Tondano
verheffen zich weder verschillende berg
groepen. De groote negorijen zijn door
breede, verharde wegen met elkander
verbonden. De voornaamste weg loopt
van Tondano langs beide oevers van het
meer via Kakas naar Langowan, een af
stand van ongeveer 30 k.m. Een tweede
belangrijke weg is de verbindingsweg
van Tondano via Tomohan met Menado,
rond 35 k.m. lang De oprukkende Ja
panners, die Kakas hebben bezet, vinden
naar Tondano meer dan één goed be-
gaanbaren weg.
Kakas zelf, eigenlijk Kakas-Remboken
geheejen, ligt aan bet meer van Tonda
no, bijna 700 meter hoog. Kakas, uit 5
kampongs bestaande, is een gezonde en
welvarende plaats, druk bezocht door
toeristen. In de nabijheid ligt de am
bachtsschool van het Zendingsgenoot
schap.
Een derde plaats, in de berichten van
heden genoemd, is Kema, waar de Ja
panners een landing hebben uitgevoerd.
Kema (komt van kima schelp) is een
strandnegorij in het district Tonsea in de
onderafdeeling Menado. Het is een warm
en ongezond plaatsje, dat vroeger door
veel schepen, waaronder» walvischvaar-
ders, werd aangedaan. De reede van Ke
ma is in den Westmoesson welke daar
op het oogenblik heerscht veilig; de
reede van Menado is in dien tijd vaak
onveilig en meermalen kwamen schepen
hun goederen, bestemd voor of afkomstig
van Menado, in Kema lossen en laden.
Kema telt niet meer dan ongeveer 1000
inwoners, meest van elders gekomen
vreemdelingen, geen echte Minahassers.
De bedoeling van de Japansche landing
in Kema is kennelijk om zoo snel moge
lijk het Noord-Oostelijke schiereiland van
Celebes in handen te krijgen, hetgeen van
strategisch belang is voor den doorgang
naar het Zuiden, welke met dit tweede
Japansche offensief wordt beoogd. Bo
vendien komt hierdoor de Minahassa als
voorraadschuur en stapelplaats van pro
ducten ter beschikking van de Japanners.
De Deutsche National-Sozialistische
Frauenschaft (N.S.F.) belegt, in nauwe
samenwerking met de Nederiandsche
Nationaal-Socialistische Vrouwenorgani
satie (N.S.V.O.), op Donderdag 15 Januari
a.s. in de groote zaal van den Haagschen
Dierentuin, van 17 tot 21 uur een brei
en naaiavond voor de Duitsche soldaten
aan het Oostfront en hun Nederiandsche
krijgsmakkers. Alle Duitsche en Neder
iandsche vrouwen uit den Haag en om
geving worden uitgenoodigd in zoo groot
mogelijken getale aan dezen avond deel
te nemen om op deze wijze het front deu
dank van het Vaderland voor den voort-
durenden inzet tot bescherming van
Duitschland en Nederland tot uiting ie
brengen. Materiaal om te werken wordt
in den Dierentuin uitgereikt
de woonwijk der Europea
nen. die in op palen ge
bouwde huizen tegen de
hellingen wonen in een
De sec.-gen. van Landbouw en Vis
scherij maakt bekend, dat gedurende
het tijdvak van Donderdag 15 Januari
tot en met Vrijdag 23 Januari a.s. bon
„0.3” van de boter- zoowel als van de
vetkaart, recht zal geven
gebruikelijke rantsoen van 125
boter.
Gedurende genoemd tijdvak kunnen
houders van vetkaarten, die hun met
.,03” gemerkte bonnen in de periode
van 31 December j.l. tot en met 10
Januari 1942 bij hun slager hebben
ingeleverd, per twee bonnen een rant
soen gesmolten rundvet, d.i. 200 gram,
betrekken. Tegen inlevering van bon
03 van de vetkaart, ter verkrijging
van boter, zal, als gewoonlijk, een
reductie worden verleend van 22'J cent
per 250 gram.
De oorlogsverklaring van Japan aan
Nederlandsch-Indië werd gedaan onge
veer een maand nadat Indië reeds door
vijandige actie Japan duidelijk had ge
maakt, aan welke zijde het staat. Hier
op werd door bevoegde zijde in het bij
zonder de aandacht gevestigd, waarbij
er op werd gewezen, dat Japan een
groote mate van lankmoedigheid en ge
duld jegens de heeren in Batavia heeft
getoond, feitelijk reeds jarenlang en
dat het na het uitbreken van den oor
log met Engeland en Amerika, niette
min Indië met groote consideratie
heeft behandeld. De verblindheid en
lichtzinnigheid, waarmede Indië den
strijd tegen Japan is begonnen, werd
hierbij nogmaals onderstreept.
De geschiedenis herhaalt zichDe
vijf-dagen-oorlog in Holland was het ge
volg van een jarenlange Hetze tegen
Duitschland. Deze kunstmatig gevoede
anti-Duitsche stemming in Holland had
een toenemende ontstemming in
Duitschland vanzelfsprekend tengevolge
en moest vanzelf tot de opvatting lei
den, dat Nederland weleens de spring
plank voor Engeland zou kunnen wor
den.
In Indië, zoo wijst men er van be
voegde zijde op, herhaalt zich thans de
geschiedenis. Hier als daar werden
groote fouten begaan. Er bestaat geen
enkele grond om aan te nemen, dat
Japan ook zonder vijandige houding van
Indië steunpunten in Indië zou hebben
bezet. Met Malakka, de Philippijnen en
Serawak in zijn bezit, zou Japan met
succes den oorlog tegen Engeland en
Amerika kunnen voeren ook zonder
steunpunten in den Indischen Archipel,
want Japan bezit ook nog de supprematie
van de Zuid-Chineesche zee en deze
oorlog is een gecombineerde lucht- en
zee-oorlog.
Japan heeft er steeds naar gestreefd
politiek en economisch met Indië
samen te werken. Indië zou dan ook
van Japan niets te duchten hebben
gehad in geval van een neutraliteits-
verklaring. Dit zou een daad van
staatsmanswijsheid van den Gouver
neur-Generaal zijn geweest, waardoor
Nederl.-Indië voor veel leed gespaard
zou zijn gebleven niet alleen, maar
waardoor het ook voor het moederland
behouden zou zijn gebleven. Men heeft
deze gelegenheid in Batavia laten voor
bijgaan, zooals men zoovefle gelegen
heden in Batavia onbenut heeft ge
laten, waardoor Indië ach buiten het
conflict zou hebben kunnen houden.
Twee redenen waren er,
in de Japansche pers
waardoor Japan genoodzaakt was een
militaire actie tegen Nederlandsch-Indië
te beginnen: Het actieve ingrijpen van
Nederlandsch-Indië in den Groot-Azia-
tischen oorlog en de bereidwilligheid van
Nederlandsch-Indië om zijn gebied ter
beschikking te stellen aan de Anglo-
Amerikaansche landen als basis voor
verdere operaties tegen Japan.
De - -
danste
pijpen zoo schrijft „Tokio Asahi Sjim-
boen”. Zij heeft den waren zin van den
groot Oost-Aziatischen oorlog verkeerd
begrepen en zich bij het Anglo-Ameri
kaansche front aangesloten. De operaties
tegen Nederlandsch-Indië zijn zoolang
uitgesteld, omdat Japan er op wachtte,
dat Nederlandsch-Indië uit zijn droom
zou ontwaken. In plaats hiervan is het
aan een Anglo-Amerikaansche overwin
ning blijven gelooven en heeft het zich
reeds voor den oorlog bij het ABCD-front
tegen Japan aangesloten.
De „Yomioeri Sjimboen”
Japan oorspronkelijk slechts den Anglo-
Amerikaanschen invloed in Oost-Azië
wilde vernietigen en geen nieuwe plan
nen had tegen andere mogendheden. Op
onverstandige wijze echter heeft de Ne
deriandsche emigranten regeering zich
door Engeland en Amerika tot een oorlog
tegen Japan laten verleiden en Neder -
landsch-Indië heeft thans zelfs de vesting
Soerabaya ter beschikking gesteld als
hoofdkwar*ier van den Engelschen opper
bevelhebber. Ook de overblijfselen van
de Britsche vloot in Oost-Azië te Singa
pore zijn te Soerabaya gestationneerd.
Engeland en de Vereenigde Staten pro-
beeren thans na het verlies van belang
rijke steunpunten, in Nederlandsch-Indië
de laatste verdedigingsstellingen te be
trekken.
een groot-bedrijf ontstaan, agglomeratie, die
waarvan men ook in Euro- ■I”-
pa moeilijk de wederga zal
vinden.
De oliestad ligt amphi-
theatersgewijs gebouwd
tegen de hooge heuvels.
Zoo weinig ruimte was
hier dat de weg langs zee
moest worden uitgehouwen
in den heuvel. Het olie
centrum is een reusachtig
complex van fabrieken, in
stallaties en gebouwen van
allerlei soort, waar de ru
we aardolie, die van soms
wel honderd en vijftig ki
lometer ver in het binnen
land door het bosch in
pijpleidingen wordt aange
voerd. gezuiverd wordt en
bereid tot benzine, stook
olie en het halve of heele
dozijn andere producten,
die de „witte steenkool”
tot het meest begeerde
product in de w.ereld ma
ken. Ontelbaar zijn de pij
pen en buizen in allerlei
formaten en afmetingen,
ontelbaar de machines, de
ovens, ketels en kranen.
En dit alles ligt onder een
tropenzon, die misschien
nergens zoo fel brandt als
boven Balik-Papan.
Tusschen de ontelbare
Japanner van bijzonder be
lang. Het Japansche olie-
verbruik bedraagt in vre
destijd 3 millioen ton per
jaar en in Japan zelf kan
daarvan slechts 8 procent
gewonnen worden. Daarom
is de oliecapaciteit van
Ned.-Indië voor Japan van
zoo bijzonder groot belang.
De afstand van Palau naar
Balik-Papan bedraagt
geveer 900 zeemijlen.
Balik-Papan, een olie
stad, ontwoekerd aan het
oerwoud. Wanneer men
langs Borneo’s Oostkust
vaart, ziet men hoe over
honderden kilometers leng
te het oerwoud aan de zee
straat grenst. Tot men op
eens een open, lichte plek
in de groene, ondoordring
bare wouden ontwaart. Die
plek is Balik-Papan, om
geven door witte vlekken:
de olietanks.
De indruk van een leek
na een bezoek aan dit ko
ninkrijk van de olie Is in
drie woorden samen te
vatten: pijpleidingen, tanks,
machines schreef D Bau-
duin in zijn boek „Het olietanks loopt de wegnaar
Indische Leven” In dit
opengekapte stuk land, aan
alle zijden omringd door
ondoordringbaar bosch, is