Oorlog in den Indischen Archipel geëindigd
Radiorede
Ir. M assert
van
De wapenstilstandsbesprekingen
verduisteren
1942.
Dinsdag 10 Maart.
No. 18127.
Japansche eisch tot onvoorwaardelijke overgave
aanvaar
Gouverneur-Generaal gaf last den strijd te staken
Geloof
herrijzenis
Volk
aan
van ons
DE STRIJD AAN HET
OOSTFRONT
J De Japansche landing op
Nieuw-Guinea
verloopen.
regeenng
Soerabaja bezet
Australische, Britsche
tot onvoorwaardelijke
Het Japansche hoofdkwartier deelt mede, dat de Japansche strijdkrachten,
die opereerden tegen de hoofdmacht van den tegenstander in de omgeving
van Soerabaja en Bandoeng, de strijdkrachten van den tegenstander, bestaande
uit 93.000 man Ned.-Indische troepen en 5000 man
en Amerikaansche troepen, op 9 Maart te 3 uur n.m.
capitulatie hebben gedwongen.
De geheele Ned.-Indische strijdmacht op Java heeft
tot onvoorwaardelijke overgave aanvaard en het verzet gestaakt.
den Japanschen eisch
Tot het
neerleggen van de wapens werd last gegeven door den Gouverneur-Generaal,
jhr. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer via het radiostation van Kalidjati,
waarna de Ned.-Indische troepen den strijd terstond staakten. Het Ned.-
Indische leger heeft zich overgegeven binnen 9 dagen tijds sinds de eerste
landing» van Japansche troepen op Java op den eersten Maart jl.
De overgave der troepen is zonder incidenten
over
Koning Gustaaf geopereerd
ONS ZWAAR BEPROEFDE
VOLK
HET INDISCHE OORLOGS-
TOONEEL
op
Dr. van Mook te Melbourne
Stryd op Timor gacteakt
Luïtenant-generaal Himamoera
neemt het bestuur
Tusschen Gouverneur-Generaal Verklaring Ned.-Indische
en Japanschen opper-
Pearl Harbour
Australië onder bereik van
Japansche luchtmacht
Diepe rouw om de dapperen, die vielen in een hopekiozen strijd ver van het
Vaderland en de eer van ons Volk hoog hielden
Belangrijke versterkingen veer
Nieuw-Zeeland verwacht
Telefoon 116300 (zeven lijnen) - Giro No. 12500
Nieuwe luchtaanval op Moresby
generaal ter
4 andere voor-
personenDe
opperbevelheb-
Gevechten bij Charkof, Taganrog
en Stalino
Duitsche luchtmacht in actie
Japanschen opper
bevelhebber
De GouverneurXreneraal,
jhr. van Starkenborgh, was
Zondagmiddag om 3 uur
per vliegtuig op het vlieg-
veld Kalidjati aangekomen.
Hier had de ontmoeting
plaats tusschen den Gou-
verneur-Generaal en den
Japanschen opperbevelheb
ber, die, vergezeld van zijn
staf, ongeveer terzelfder
tijd op het vliegveld was
aangekomen. De Gouver
neur-Generaal was in gezel
schap van
Poorten en
aanstaande
Japansche
ber eischte de volledige
overgave wan het Ned.-
Indische leger. De Ned.-
Indische onderhandelaars
aanvaardden aanvankelijk
alleen de overgave van den
sector Bandoeng, maar
stemden tenslotte in met
een volledige overgave van
iet Ned.-Indische leger en
beloofden per radio last te
geven tot het staken der
vijandeliikheden
De luchtaanval
De inleidende besprekingen
COURANT
HAAGSCHE
F RUS DEZER COURANT:
PRIJS DEK ADVERTENT1EN:
Ame-
aan-
zijn
en
S.P.T. meldt, offi-
:t, cta« de GealTteerde
ior den strijd hebfoen op-
hoofdkwartier
aanval
Naar de Britsche nieuwsdienst uit Mel
bourne meldt, is de Luitenant-Gouvemeur-
Generaal van Ned.-Indië, dr. van Mook, in
gezelschap van hooge Ned.-Indische ambte
naren, onder wie de opperbevelhebber van
de Ned.-Indische luchtstrijdkrachten, gene*,
raai L. H. van Oijen, per vliegtuig uit
Adelaide te Melbourne aangekomen.
Te Londen is, n
creel beiaend apfrva;
troepen op "nmor
gegeven.
Een deel ven de m Ooet-Java ge
lande Japansche troepen is Zondag
middag om 3.50 uur Soerabaja bin
nengetrokken en heeft de stad geheel
bezet. Denzelfden dag gingen de Ned.-
Indische strijdkrachten te Soerabaja
over tot de capitulatie.
deelt
op
de
in
VON BARDOSSY DIENT ZIJN
ONTSLAG IN
Naar van bevoegde zijde te Boedapest
verluidt, heeft de Hongaarsche minister
president von Bardossy, die zich om ge
zondheidsredenen in een sanatorium te
Boedapest bevindt, zijn ontslag inge
diend.
De Ned.-Indische regeering heeft gister,
ochtend een verklaring gepubliceerd,
waarin wordt gezegd, dat op het vlieg
veld van Bandoeng een Japansch vlieg
tuig was aangekomen, aan boord waar
van zich een Japansche delegatie bevond.
Tusschen deze delegatie en den Gouver
neur-Generaal van Ned.-Indië alsmede
enkele officieren van het Ned.-Indische
leger vonden onderhandelingen voor een
wapenstilstand plaats. De Japanners
eischten de algemeene capitulatie van het
Ned.-Indische leger. De Ned.-Indische re
geering beloofde via de radio haar troe
pen bevel te geven de wapens neer te
leggen.
Verbondenheid
Het gevoel van verbondenheid met onze
volksgenooten is nooit zoo sterk geweest
als in deze dagen van gemeenschappelijk
lijden.
Naast het tot uiting brengen van dit
gevoel, moet ik uiting geven aan mijn
diepe verachting voor het perfide Albion.
Engeland kon de Ver. Staten alleen tot
den oorlog brengen door, m samenwerking
Engelsche hulp
1. 150 man
sluizen
Deze courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
BUREAUXWAGENSTRAAT 35- 37
Bijkantoor: Scheveningen Keizerstr. 319, Tel. 550310; Filialen: Rijswijk
Kantoorboekh. Leeuwendaal, Oranjelaan 3, Tel. 119461, Voorburg, Boekhan
del H. E. G. Ru>'S, Heerenstr. 124, Tel. 778038; N.V. Kantoorboekh. Th. j.
de Koning, Goudsbloemlaan 3, Tel. 330263; Boekh. J. B. v. Seters Jr., There-
siastr. 108a, Tel. 772444: Boekh. E. Couvée. van Hoytemastr. 66, Tel. 721187
Voor s-Gravenhage bij vooruitbet per 3 mnd. met „Kikeriki”, „De Nieuwste Mode”
„Koloniaal Bijblad” en „Letterkundig Bijblad” f 3.15. Franco per post met Mode
blad f 4.20. zonder Modeblad f 3.95. Buitenland f 9.45. Landen waarop het
verlaagd intern drukwerk-posttarief van toepassing is f 7.35 p. kw. Bij postkantoren
tegen de geldende goedgek. abonn.prijzen. Afz. nummers 5 ct., fr. p. post 10 ct
De Londensche berichtendienst maakt
melding van een nieuwen Japanschen
luchtaanval op Moresby.
Naar van militaire zijde te Berlijn ver
luidt, heeft de vijand den 8sten Maart in
het gebied ten Oosten en Zuiden van
Charkof zijn aanvallen verder naar het
Zuiden uitgebreid tot het ten Oosten van
Taganrog en Stalino loopende front. Niet
tegenstaande de vijand ter sterkte van 4
tot 6 divisies aanviel, konden alle aanval
len in zware gevechten, gedeeltelijk ook
in tegenaanvallen, worden afgeslagen. Tij
delijk gelukte het den vijand, met sterken
steun van artillerie, plaatselijk de Duit-
sche stellingen binnen te dringen. Door
een vastberaden tegenaanval werd echter
de voornaamste gevechtslinie spoedig weer
hersteld.
Verder naar ’t Noorden heeft de vijand,
eveneens onder geconcentreerd artillerie,
vuur en met steun van vliegers en pant
serwagens, de Duitsche stellingen aange
vallen. Alle aanvallen werden onder ge
bruikmaking van Stuka’s met goed gevolg
afgeslagen.
Aan het front in het Donetzgebied deden
Duitsche gevechtsvliegtuigen en Stuka’s
een bolsjewistischen pantsèraanval mis
lukken. Tijdens aanvallen op ravitaillee-
ringswegen werd een benzine-opslagplaat»
tot ontploffing gebracht.
Sterke formaties Duitsche gevechtsvlieg
tuigen en Stuka’s hebben den bolsjewisti
schen troepen in het gebied ten Zuidoosten
van het Ilmenmeer zeer zware verliezen
toegebracht. Verscheidene honderden ton
nen brisantbommen werden Zondag op
vijandelijke stellingen en batterijen gfe-
worpen. De vijand werd door deze aan
vallen bij de uitvoering van zijn operaties
zóó gehinderd, dat hij op geen enkele
plaats aan dit deel van het front tot den
aanval kon overgaan. Verscheidene artil
leriestellingen werden door treffers buiten
gevecht gesteld. De Duitsche troepen
maakten van de aanvallen der gevechts
vliegtuigen gebruik om succesvolle teren-
aanvallen uit te voeren. Verscheidene
plaatsen wérden van den vijand «ezuiverd.
In den centralen sector van het Oostelijk
front hebben Duitsche gevechtsvliegtuigen
en Stuka’s den 8sten Maart bolsjewistische
artillerjestèllingen met bommen bestookt.
Tijdens succesvolle aanvallen op spoor
lijnen hebben Duitsche gevechtsvliegtuigen
op een belangrijk tweesporig traject in to
taal 36 goederentreinen met materiaal en
troepen beschadigd. Bij nachtelijke aan
vallen op troepen, die op een groot station
treinen verliepen, behaalden Duitsche ge-
vecht^vliegtuigen eveneens successen.
pansche opperbevelhebber wilde
I handelen, was algeheele, c-'."''ar
J lijke overgavede I,
vaardden deze eischen.
Intusschen waren de
7den. ’s ochtends tegen achten,
reeds binnengedrongen, waar
schappij „Nederland”
daarop bezetten de Japanners
Het Japansche
mede, dat bij den jongsten
Pearl Harbour het kruitmagazijn van
Amerikaansche marine getroffen
brand gevlogen is
Het Japansche hoofdkwartier deelt
mede, dat luitenant-generaal Hitsji Hima
moera opperbevelhebber is van het Ja
pansche expeditieleger in Ned.-lndië.
Himamoera is 55 jaar oud en diende
vroeger bij den generalen staf. Hij be
kleedde de functie van souschef van den
staf van het Kwantoengieger en vertoef
de geruimen tijd in Engeland en Britsch-
Indrë. Als mürtair opperbevelhebber zal
Himamoera, zoolang nog geen nadere
regeling is gemaakt, tevens de rechten
van Gouverneur-Generaal uitoefenen.
v. 7.34 aar nam. tot 8.05 aar v.m.
Maan: 10 Mrt. op 3.34 v.m., on
der 12.32 n.m.; 11 Mrt. op 4-36
v.m., onder 1.29 n.m.
Nachtdienst DOKTERS: Tusschen
10 u. n.m. en 7 u. v.m. No. 113058
Ziekenfondsleden de Volharding
no. 116364; zg. Stadspatiënten no. 49
Van 15 regels 1.75. Iedere regel meer tot 10 regels 45 ct.. daarna iedere regel
meer 50 ct- Reclames 95 ct. per regel. Bewijsnummers 5 ct. fr p post 10 ct.
Incasso binnen de stad 5 cent, buiten de stad volgens posttariet - Bij
vooruitbetaling: Kleine Advertenties 95 ct; Dienstaanbiedingen 75 ct
Advertentiën waarin voorkomt „Brieven aan het bureau van dit blad" 10 ct meer.
TOESTAND BEVREDIGEND
Vóór de operatie van koning Gustaaf
Van Zweden, welke gisteren te 12 uur ge
schiedde, is de Zweedsche kroonraad,
naar het Zweedsche telegraafagentschap
bieldt, in buitengewone zitting bijeenge
komen. Kroonprins Gustaaf Adolf werd
Mast met de waarneming der regeerings-
Zaken gedurende de ziekte van den
koning.
De lijfarts van koning Gustaaf heeft
het volgende bulletin uitgegeven „Zijne
Majesteit de koning is vanochtend tegen
12 uur geopereerd, waarbij een groote
steen uit de blaas is verwijderd. De ope-
fatie had een normaal verloop. De toe
stand van den koning na de operatie is
Volkomen bevredigend.”
In politieke kringen te Washington
verluidt, dat een zeer belangrijke ver
sterking van de Nieuw-Zeelandsche de
fensie in de onmiddellijke toekomst is te
wachten. Nieuw-Zeeland zal het nieuwe
hoofdkwartier worden van het Ameri
kaanscheAustralische leger wanneer de
aanval op Australië zal beginnen. Ame
rikaansche convooien met het noodige
zijn reeds onderweg. President Roosevelt
heeft een aantal besprekingen gevoerd
met Australische gedelegeerden, waaraan
ook de zoo juist aangekomen
rikaansche ambassadeur in Engeland,
John Winant. benevens admiraal Hart
hebben deelgenomen.
De Leider der N.S.B. heeft hedenmiddag
over beide zenders een rede uitgesproken,
waaraan wij het volgende ontleenen:
Volksgenooten!
De 9de Maart 1942 zal voor immer met
een zwarte kool geschreven staan in het
boek der geschiedenis van ons volk; de
vlag rood-wit-blauw werd in Indië ge
streken, zooals eens meer dan 100 jaar
geleden, toen Indië bezet werd door Enge
land. Nu is geheel Indië bezet door Japan.
7 December verklaarde Japan den oor
log aan Engeland en Amërika. 8 December
verklaarde Koningin Wilhelmina den oor
log aan Japan. Deze oorlogsverklaring
werd door Japan eerst terzijde gelegd en
uitdrukkelijk werd door den Japanschen
minister-president medegedeeld, dat alléén
Engeland en Amerika vijanden waren. Dat
beviel Engeland niet en het eischte Neder
landsche vliegers en marine voor de ver
dediging van Singapore. Deze hulp werd
verleend. Eerst op 19 Decëmber sloeg
Japan terug door het bombardement van
Pontianak.
Dag aan dag hebben wij hier in het
Moederland, zoo goed als ons dat in de ge
geven omstandigheden mogelijk was, de
krijgsverrichtingen in Indië gevolgd. Het
zal u gegaan zijn als mij, het was alsof
zich een greep gelegd had om ons hart en
het bloed daaruit meer en meer werd weg
gedrukt. Het pijnlijkst zal dit geweest zijn
voor hen, die hun leven in Indië hebben
doorgebracht en voor wie de Indische
plaatsnamen gekoppeld zijn aan vele her-
innèringen Een onafgebroken reeks van
hopelooze verdedigings-acties: Tarakan,
Minahassa. Bandjermasin, Makassar, Am
bon. Palembang, Bali, slag in de Java-zee,
slag in Straat Lombok, Rembang, Bantam,
Batavia, Soerabaja, Bandoeng, het einde,
de overgave, de volledige bezet|jng.
De marine, de luchtmacht, het leger,
zij hebben zich tot het uiterste gegeven,
zonder eenige kans op succes. Duizenden
zullen gesneuveld of gewond ter neer
liggen of met de aan flarden geschoten
oorlogsschepen zijn ondergegaan. Zonen
van ons volk, bloed van ons bloed, dat
geofferd werd. Wij begrijpen de bekom
mernis van hen. die verwanten hebben
in Indië. Zij hunkeren naar berichten uit
Indië. Zal de verbinding nu hersteld wor
den, zullen wij elkander weer kunnen be
reiken, wij Nederlanders hier en aan den
overkant? Ik heb hier nu voor gepleit,
daar waar men wellicht invloed ten goede
zal kunnen uitoefenen
De A.N.P.-correspondent te Berlijn
meldtDe Japanners hebben thans voor
het eerst vasten voet gezet op Nieuw-
Guinea en wel op het voormalige Duit
sche deel, dat Australisch mandaat is.
De reeds eerder bezette hoofdstad van
dit mandaat, Rabaul, ligt op het eiland
New-Britain. De landingen geschiedden
met de bezetting van de plaatsen Sala-
maua op een klein eilandje voor de
Noordoostkust en Laji, dat 40 k.m. ver
der aan de kust ligt. Deze plaatsen zijn
ongeveer 350 k.m. van het Australische
vasteland door de lucht gemeten
verwijderd. Het Australische kabinet
kwam terstond in extra zitting bijeen.
De uit Singapore gevluchte generaal
Gordon Beryiett, die thans in Sydney is
aangekomen drong aan op het laten
varen van de verdedigingstactiek. indien
het niet te laat is. Port Darwin kan nu
reeds van twee zijden, n.l. ook van Ti
mor uit luchtaanvallen verwachten.
De tactiek der verschroeide aarde
De bevelhebber van de Geallieerde
troepen op Nieuw-Guinea heeft bekend
gemaakt dat ook hier de „tactiek der
verschroeide aarde” consequent zal wor
den doorgevoerd. Alles, wat den vijand
tot nut zou kunnen zijn, zal worden ver
nietigd.
Naar de Britsche berichtendienst meldt,
is gisteren te Melbourne bekend gewor
den, dat de Australische militaire autori
teiten op grond van de laatste verorde
ningen de bevoegdheid hebben, op plaat
sen waar dat haar noodzakelijk voor
komt, wegen, spoorwegen, kanalen, wa
terstaatswerken havens en scheeps
werven volkomen te vernielen.
Een nieuwe beproeving, wellicht de
zwaarste in deze oorlogsjaren, is het
deel van het Nederlandsche volk gewor
den. Het leger in Indië heeft gecapitu
leerd. het drama heeft zich voltrokken,
Nederlandsch-Indië is voor Nederland
verloren gegaan. Er is méér, oneindig
veel meer verloren gegaan, dan enkel
land. Want wat in Indië in den loop der
eeuwen was gegroeid, vertegenwoordig
de een ontzagwekkend brok nationale
energie en activiteit; het mag zonder
een schijn van zelfgenoegzaamheid wor
den vastgesteld, dat Nederland zijn roe-
ping in Indië, zijn historische taak heeft
vervuld op een wijze boven allen lof
Verheven. Indië en Nederland, door ban
den van bloed, traditie en historie op
het innigst verbonden, zijn thans van
elkander los-gescheurd door het geweld
der wapens; kan het anders dan dat het
Nederlandsche hart bloedt uit vele won
den en diep verslagen op dezen dag de
harde werkelijkheid poogt te aanvaar
den?
Het Indische leger heeft zich overge
geven, onvoorwaardelijk, zooals de on
verbiddelijke eisch was, maar ook eer
vol, want het heeft met leeuwenmoed
gestreden tegen een groote overmacht,
het heeft gevochten met een heldhaftig
heid, die de bewondering en eerbied
heeft geoogst van vriend en vijand. Het
Indische leger treft geen enkele blaam.
Velen hebben hun leven geofferd en
velen in Indië en Nederland zijn in
rouw gedompeld. Een martelende onze
kerheid heerscht hier nog in vele fami
lies over het lot van hun dierbaren in
Indië; het informatiebureau van het
Roode Kruis is met groote voortvarend
heid doende aan die onzekerheid zoo
spoedig mogelijk een einde te maken.
Nederland rouwt opnieuw, ons volk
maakt opnieuw dagen van diepe versla
genheid door; „Indië verloren, ramp
spoed geboren”, deze aloude slagzin
openbaart thans zijn noodlottige waar
heid. Indië i s verloren. En er is ramp
spoed, rampspoed zóó groot en beklem
mend, dat op dit oogenblik zelf de ge
volgen in vollen omvang nog niet zijn te
overzien. Men kan hopen, dat na het
einde van den oorlog, in Indië ruimte
zal worden gelaten voor Nederlandschen
ondernemingsgeest, maar voorloopig is
er niets wat deze hoop rechtvaardigt, er
•is geen enkele vaste basis voor hoop en
verwachting. Toch is er hoop, hoop die
niet wortelt in het heden, maar die haar
rechtvaardiging vindt in ons grootsche
verleden.
De Nederlandsche voogd is zijn Indi
sche pupil, die zoolang aan zijn zorgen
was toevertrouwd, tot in dit uur trouw
gebleven. De Gouverneur-Generaal bleef
op zijn post; de blanke vrouwen en kin
deren evacueerden niet uit de bedreigde
steden, omdat de bruine bevolking in
die steden bleef. Blank bleef bij bruin
ook in de uren des gevaars. Zoo werd
dit einde, voor leger en bestuur, een
waardig einde.
Geen oprecht Nederlander zal op de
zen noodlottigen dag bij de nog versche
graven van zoovele dapper gevalle
nen, in dit tragische uur, waarop
in talrijke Hollandsche gezinnen
diepe rouw heerscht, woorden van
wrok, van haat, van verachting of
verguizing willen uitsproken. Op dezen
dag laat men de schuldvraag rusten; de 1
geslagen wonden zijn te verseh. Er ko-
men dagen na deze.
Er komt de dag waarop weer réveille i
Zal worden geblazen. Waarop ons volk,
met de historische geestkracht en onder
nemingsgeest, die de vaderen heeft be
zield, opnieuw zal gaan bouwen aan zijn
toekomst, met de geleerde lessen van dit
donkere heden, tot heil van een, moge
het zijn, krachtig en welvarend Rijk der
Nederlanden.
Japanners den
Soerabaja
de eenige
Nederlandsche strijdkracht van eerilga"
omvang, die buiten Bandoeng n«K
aanmerking kwam, stond_fP^^abaja.
Uit Japansche krantenberichten blijkt,
dat generaal-majoor Pesman, de bevel
hebber van de Nederlandsche troepen te
Bandoeng, 8 Maart om half vier 's och
tends het verzoek van de Nederlandsche
troepen tot staking van de vijandelijk
heden heeft overgebracht.
Pesman, die vergezeld was van ver
scheidene leden van zijn staf, toen hij het
Japansche hoofdkwartier te velde na
derde, onderhandelde met den bevelheb
ber der Japanners, die Bandoeng aan
vielen. De officieele onderhandelingen
over den wapenstilstand begonnen te
middernacht en waren kort daarop ten
einde.
Tevens werden tijd en plaats bepaald
voor een bijeenkomst voor onderhande
lingen over de voorwaarden der °Yer."
gave en wel op het vliegveld Kalidjati
De Japansche opperbevelhebber kwam
Zondagmiddag om drie uur op Kalidjati
aan, desgelijks de Gouverneur-Generaal,
jhr. mr. Tjarda van Starkenborgh-bta-
chouwer en de chef van den Nederland-
schen generalen staf generaal ter Poor
ten, met vier leidende officieren.
De eenige grondslag, waarop de J -
„ilde onder-
onvoorwaarde-
Nederlanders aan'
Soerabaja
De Japansche troepen hebben Soera
baja bezet, Indië’s grootste havenstad.
De energie, de taaie volharding, de on
tembare ondernemingsgeest, welke Holland
groot maakten in de 17de eeuw en die nog
altijd het kostelijke bezit vormen van h?t
Nederlandsche volkskarakter, vindt men in
hun zuivèrsten vorm terug onder de
blanke bevolking van dit indrukwekkende
centrum van handel, scheepvaart en in
dustrie, dat Soerabaja Indië’s eerste
handelshaven in den loop der jaren is
geworden. Soerabaja, stad van rustelooze
werkers, waar het verkeer per as op de
drukste punten grooter was dan in de
centra van Berlijn en Parijs, stad, waar
de tropische hitte niet meer als factor
meetelde, overwonnen door den moed en
den wil van zijn voortvarende handels
mannen. die op de heetste uren van den
dag hun zaken deden, hun schepen be
vrachtten. hun pakhuizen vulden, zooals
dat gebeurt in de havenplaatsen van het
Westen, stad vol bezielend vertier en on
onderbroken bedrijvigheid, op de werven,
in de dokken, in de fabrieken, in de han
delswijken der Nederlandsche kooplui en
van de gekleurde handelaren. Chineezen
en Arabieren, Japanners en Britsch-Indiërs.
Nauwelijk 20 jaar geleden bereikte een
ontzaglijk stuk werk, een reuzenarbeid,
ten Noorden van de groote stad aan de
Kali Mas zijn voltooiing. Toen kwamen de
enorme havenwerken van Soerabaja tot
stand, welke sedert dien nog verbetering
en uitbreiding hebben ondérgaan, zoodat
Soerabaja thans met zijn geheel modern
geoutilleerde haven-emplacementen tot de
grootste en best ingerichte havens van het
geheele Verre Oosten kon worden ge
rekend Nederlandsch-Indië had, als uit
gestrekt eilandenrijk, een druk scheep
vaartverkeer met tal van lijnen, welke de
verbinding van de eilanden onderling on
derhielden de lijnen van de Paketvaart
Maatschappij en mét verscheidene be
langrijke internationale verbindingen on
der vreemde vlag. De schepen van de
groote Nederlandsche scheepvaartmaat
schappijen, die van de Stoomvaartmaat
schappij „Nederland” en van den Rotter-
damseben Lloyd, onderhielden in geregel-
den dienst de verbinding met het moeder
land. maar tal van buitenlandsche scheep
vaartmaatschappijen, Engelsche, Fransche.
Duitsche, Japansche, Zweedsche. Deensche
en ook Noorsche en Italiaanschè onder
hielden een druk verkeer op Indië’s be
langrijkste haven
Tusschen deze schepen van de Inter
nationale handelsvloot doemden nu en dan
en steeds vaker als welkome ver
schijningen, de indrukwekkende zee-
kasteeten op. die honderden Amerikaan
sche toeristen aan boord hadden, die in
Soerabaja debarkeerden voor een bezoek
aan het wereldberoemde Idjenplateau en
verder op aan het eiland Bali, „the Isle
of paradise”.
Als afscheephaven van J avals land
bouwproducten had Soerabaja groote be-
teekenis. Producten ter waarde van mil
joenen gwkkens lagen opgestapeld in de
groote pakhuizen, welke zich op de uit
gestrekte haventerreinen bevinden. Soe
rabaja heeft een rijk achterland, dat zijn
producten per trein en vrachtauto naar de
havenstad afvoert. Ook de invoer uit
Australië en Japan was belangrijk.
Rond aestig millioen gulden werden ten
koste gelegd om van Indië’s eerste koop
stad een der grootste en modernste ha
vens van het Verre Oosten te maken. In
de verwachtingen, welke men daarbij
koesterde voor de ontwikkeling der stad,
werd men niet teleurgesteld. De uitbrei
ding van de scheepvaartverbindingen,
vooral op Australië, Amerika en Japan,
eischten geheel up-to-date havenemplace
menten. Er werd dus een machtig en
grootsch werk daar aan den mond van
de Kali Mas voltooid, voor Soerabaja niet
alleen van enorme beteekenis, maar ook
voor de welvaart van geheel Indië.
Ook Soerabaja is thans in Japansche
handen. Aangenomen mag worden, dat de
belangrijke en kostbare haveninstallaties
in tact zijn gebleven.
met president Roosevelt, Japan tot den
oorlog te dwingen. Dit geschiedde door
de economische omsingeling, den boycot,
het afsnijden van Japan van de grond
stoffenvoorziening. Ned.-Indië deed daar-
aan mede (de vrouw van den Gouver-
neur-generaal is een Amerikaansche) op
last van de gevluchte z.g. Nederlandsche
regeering in Londen. De ophitsing van
Ned.-Indië tegen de Asmogendheden
was grenzeqloos. Het vertrouwen, dat En
geland en Amerika Indië zouden bescher
men. was onbeperkt. Naast de diep treu
rige militaire berichten uit Indië, kwam
de voortdurende stroom van betuigingen
uit Engeland en Amerika over de ontzag
lijke hulp, die onderweg was. Niets dan
leugens en bedrog. Wij hier te lande,
wisten dat. Wij hadden hetzelfde im
mers hier medegemaakt in de Meidagen
van 1940. Wij wisten wat Engelsche hulp
in werkelijkheid was, n.l. 150 man in
IJmuiden geland om de sluizen van
IJmuiden te vernielen en de petroleum
tanks in Amsterdam in brand te steken
en dan snel er van door te gaan. Wij wis
ten dus, dat die aan Indië iederen dag
weer beloofde hulp niet zou komen opda
gen, dan in den persoon van generaal
Wavell met een handvol militairen om or
ders tot vernietiging van eigendommen
te geven en dan snel er van door te gaan.
Zoo geschiedde het ook. De ratten ver»,
lieten het zinkende schip en onze man,
nen gingen door hun leven te geven voor
een verloren zaak.
En tenslotte onze gevoelens voor de
z.g. regeering in Londen, die Japan den
oorlog verklaarde. Nemen wij voor hen
aan, het allerbeste wat wij aannemen
kunnen, n.l. dat het geen schobbejakken
en geen misdadigers zijn, maar dat heg
alleen maar zijn, zwakke, onnoozele haU
zen, die, nadat zij hier in de Meidagen
hadden ondervonden hoe Engeland hJL
in den steek liet die wisten W Pole
Noorwegen, Frankrijk er. Griekenland h!
den steek gelaten waren, toch ln onbS
grensd vertrouwen op Engeland en Ame
rika, Indie in den oorlog joegen. Hoe zi)
zich verantwoorden kunnen tegenover
God en ons volk is mij een
raadsel. De geschiedenis zal henk S>r-
deelen zwarter dan de zwartste figuren
uit ons Vaderlandsch verleden.
T>AGMiïraagt- nii hoe ons standpunt is*
joor Amerika,
zwijgen en werk?„ f stlschen zin- w>i
opbouw waar d°°r aan den weder
zin Tn diepaenrrouw°o^ K'* is
vielen, zoowel om i, de daPPeren, die
als hen van d?7n Ée marln*.
hen van het Nederland^Sk a‘s om
die de eer van nncr’vSCit'II?dlsche le«er.
gehouden in een hnnX°lk hebb®n hoog-
het Vadert^dh°PeiOOZen strijd ver
verder 2e Mod, p^. yj