134
OUD-HOLLANDSCHE KUNST.
O. m. in de St. Eusebiuskerk te Arnhem, in de Groote Kerk te
Breda, in die te Bergen op Zoom, in de St. Lebuinuskerk te Deventer,
in die te Nijmegen en in de kerken te Dreischor, Franeker, Goes,
Gouda, Schiedam, Tholen en in zoovele andere.
2) O. m. in de Oude en in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, in de
St. Bavo te Haarlem, enz.
O. m. in de kerk te Appingadam, in de Martini- en in de Akerk te
Groningen, in de St. Jacobskerk te ’s-Gravenhage en in zoovele andere.
O. m. in de Kloosterkerk te ’s-Gravenhage, te Haamstede, te Kloe-
tinge, in de St. Pieterskerk te Utrecht, te Ter Apel, enz.
dier beuken, of' tevens een grooter of kleiner gedeelte
van liet schip, of wel deze alle, en vergenoegde zich voor
hare godsdienstoefeningen met het overblijvende ge
deelte terwijl zij het afgeslotene bestemde't zij tot
z.g.n. wandelkerk, 't zij voor de huwelijksinzegeningen,
2) 't zij voor de nachtmaalsdienst 3) ’t zij tot berging
van lijkwagens of van timmerhout of zelfs tot woning,
bijkeuken of bergplaats van den koster. i)
Geen wonder dan ook, dat vele dier aldus voor den
Protestantschen dienst vervormde Catholieke kerken,
vooral treffen door de eigenschappen die zij missen
koud en kleur- en vormloos en ondoelmatig als zij zijn,
en. buitendien veelal weinig meer dan eene verminkte
reste van een’ anderen tijd en van een ander geloof.
Het spreekt van zelf, dat men in het laatst der 16e
eeuw, in dien tijd van algemeen opgewekt nieuw kunst
leven zeer wel gevoelde, dat het Catholieke kerkgebouw
zich inderdaad niet eigende voor den Protestantschen
Eeredienst, doch bijna overal in deVereenigde Provin
ciën ging het maatschappelijk leven toen nog te zeer
gebukt onder de rampen en onder de verliezen in den zóó
langdurigen en in den zóó wreeden oorlog met Spanje
geleden, om aan den bouw van nieuwe, aan den bouw van
eigen Kerken te kunnen denkeneerst in het begin der