142
OUD-HOLLANDSCHE KUNST.
Die Noorderkerk, zij heeft inderdaad tot model gediend
voor vele der sedert gebouwde Protestantsche kerken
in en buiten ons land.
Toen het dorp Maasland-sluis (Maassluis) ten jare
1627 besloot tot den bouw eener nieuwe kerk, was het
vormig en niet gelijk te Mousmieh met horizontaal-
liggende steenplaten afgedekt.
Doch al ook mocht zelfs Constantinopel door sommigen
nog te ver geacht worden, welnu in het kerkje van
Santa Tosca op het eiland Torcello bij Venetië, mede
op het laatst der 9e eeuw gebouwd, vinden wij dat
zelfde karakter en dien zelfden plan-vorm terug.
Doch hetzij dat Staets het plan zijner Noorder-kerk
uit eigen brein heeft geput, of. dat hij het heeft ontleend
aan Syrië of aan Constantinopel of aan het eiland
Torcello, dat plan, het was nu gevonden, en daarmede
het probleem der Protestantsche kerk-type voor goed
opgelost.
Dit wil niet zeggen, dat daarmede voor alle tijden,
ook voor onzen tijd, die zoo gaarne iets nieuws levert,
en dikwerf zoo weinig ter schole gaat bij het vroeger ge-
■stichtte, bij het voorheen reeds opgeloste,dat daarmede
nu voor eens en voor altijd de Protestantsche kerk-type
was vastgesteld, trouwens in de Protestantsche kerk;
waarin voor het hiërarchisch element geene plaats is,
en die steeds zoo vele Protesteerende grootheden bezit,
behoeft men voor vorm-versteening niet te vreezen,
maar wat ik Avilde zeggen is dit, dat voor onze archi
tecten der 17-eeuw, waar zij geroepen werden tot den
bouw van Protestantsche kerken, blijkbaar met die
Noorder-kerk het geëigende plan was gevonden, en
daarmede het uitgangs-probleem was aangegeven.