149
OUD-HOLLANDSCHE KUNST.
en is gedekt met eene vlakke zoldering, die alleen in het
kruis eenigzins koepelvormig oploopt.
Van gelijken planvorm zijn de Protestantsche Kerken
te Bloemendaal, te Heemstede, te Hooge Ziraluwe, te
Moordrecht, te Oostzaan, te Ouderkerk aan den Amstel,
te de Rijp, te Sas ran Gent, te Westzaandam en op
vele andere plaatsen in ons land.
Nu eenmaal het centraalvormige plan als het meest
geëigende voor de Protestantsche Kerk bevonden en
erkend was, lag het ook in den aard der zaak, dat
men van lieverlede alle vormen van het centraal plan
doorliep, en zoo zien wij reeds spoedig naast de Kruis
kerk, de achtkante of' de Koepel-kerk verschijnen.
E Door de eindgevels der kruisarmen
toch van figuur D (zie bladz. 148)
met schuine zijden te verbinden en
de zijgevels dier armen weg te laten,
ontwikkelde zich als van zelf, zie
figuur E, uit het kruisplan het acht
kante of het koepel-plan.
Eerst op bescheiden schaal alleen
voor kleine dorpskerken toegepast,
zooals te Ilensicoude, te den Bommel
enz. was het Arent
voor de Mare-
bij den Briel, te Leidschen-Dam,
Adriaensz. te ’s-Gravezande welke
Kerk te Leiden, gebouwd in dejaren 16391649 voor
9 In het reeds meergenoemde boekwerk van 1631 „de Architcctura
Moderna” vinden wij reeds opgenomen een ontwerp eener: „acht kante
Kerck „Ghedaen bij Mr. Hendrick Danckerts, voor desen Mr. Metselaer
„en tegenwoordigh Rooijmeester der Stadt Amsterdam Hoedanigh”
fvervolgt S. de Braij) „sijne bewustheijdt der Bouwkunst zij blijckt
„ons by desen synen wercken en Inventie. En vermidts desen acht
kanten kerck noch nieuwers en is in wesen ghebracht. Ick hebbe
„deselve te liever hier by willen voegen, omdat deselve noch ergens
„als een principael en eerste bewurp in de Fabrycque en opbouwinge
„van een kerck sou konnen dienen.1.