18 en ook leerden zij ons lezen en schrijven, het gebruik van een alphabet en van cijfers. Om dat saldo goed te kunnen waardeeren dient men zich een oogenblik weg te denken dien Julius César met zijn legioenen, dien Drusus en onzen Claudius Civilis, weg te denken als hadden zij nooit bestaan welnu vier eeuwen langer zouden dan onze voorouders hier in deze duinstreken, geheel aan zich zelven zijn overgelaten, met naburige stam- of rasgenooten natuur lijk af en toe in krijg’, al was het maar om de diefstal ééner enkele koe of van één enkel paard, en in dien krijg evenzeer ossehuiden, én paarden én runderen én zonen verliezende, winnende wel in haat, niet in baat, niet in ontwikkeling, want een volk in zoodanig stadium van zijn aan zich zelven overgelaten, komt niet tot geest-ontwikkeling, maar gaat eêr achter- dan vooruit, het verliest aan eenvoud en tevredenheid wat het wint aan slimheid. Een volk, zoowel als een mensch, heeft een opvoeder, een wakker-schudder, heeft iemand, of iets, noodig, dat al zijn latente goede eigenschappen in actie brengt, een volk zoowel als een mensch heeft beweging, heeft wrijving noodig de groote vraag is echter die bewe ging en die wrijving zóó te leiden, dat zij niet wordt eene slijtende, eene zich zelven verteerende, maar eene polijstende, eene glans én gloed én leven gevende én hooger leven wekkende beweging. En hij, om ’t even hoe zijn naam is, ’t zij een Solon, ’t zij een Pericles, een Mohammed, een Karei de Groote, of een Luther, hij, die aan een volk eene zoodanige hooger leven wekkende beweging en wrijving weet te geven is menschdom-vormer en weldoener tevens. HET KASTEEL „DIE HAGHe”.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Jaarboeken geschiedkundige vereniging Die Haghe | 1894 | | pagina 136