19
HET KASTEEL r DIE HAGUE.’’
Op nauwelijks drie kwartier afstands van’s Graven-
hage, tusschen het tegenwoordige dorp Voorburg en
de Geestbrug, bevond zich eene belangrijke Romeinsche
post het Forum Adriani.
Daar aan het riviertje de Vliet, dat uit den Boven-
Rijn ontspringend, voorbij het oude Flenium (Vlaar-
dingen) in den Zuider-Rijn- of Maas-mond uitloopt,
had Keizer Adrianus ten jare 117 na Chr. eene markt
plaats of een forum aangelegd, dat binnen zijn ring
muren eene ruimte van drie hectaren besloeg, en behalve
magazijnen, schuren en opslagplaatsen, tevens bevatte
tempels, een praetorium, officiers-en soldaten-woningen,
badinrichtingen, enz., kortom, alles wat een Romeinsch
kamp en wat het Romeinsche leven in die dagen vroeg.
De ligging was goed gekozen, beschermd voor en
toch dicht bij zee, en door den Vliet in verbinding
met twee open riviermonden, zoodat de schepen beladen
met koren uit Brittanië, destijds de voorraadschuur der
Romeinsche legers, daar ten allen tijde hunne lading
konden komen brengen en eene lading van Bataafsche
producten konden innemen, terwijl bij overvallen, voor
de bezetting den weg naar zee, langs het voor-kasteel
Brittenburgter plaatse van ons Katwijk-Buiten, steeds
open bleef.
Welnu, die beteekenis had de Romeinsche over-
heersching onwillekeurig voor ons, zij gaf meer dan
zij nam, zij nam stof en zij gaf ontwikkeling, en had
die Romeinsche overheersching niet plaats gevonden,
dan is de veronderstelling niet te gewaagd, dat dan
onze geheele ontwikkelings- en volksgeschiedenis, en
ook ons tegenwoordig zijn en ons saldo aan intellect
waarschijnlijk een geheel andere zou zijn.