166
OUD-HOLLANDSCHE KUNST.
of zoo noodig
Gelegen
Zoo zegt o. a. het charter in 1187 aan Doornik verleend: ,,Nous
donnons, (dit le roi de France) h dos bourgeois de Tournai une institution
de paix et de commune, avec les mêmes usages et coutumes que ces
bourgeois tenaient avant 1’ établissement de la commune.”
Cologne, l’antique colonie d’ Agrippine a exercé en Allemagne et
Belgique une influence, dont il est difficile de mesurer l’étendue. C'est
chez elle que l’on retrouve dans toute sa pureté le droit communal,
De kooplieden en de nijveren toch daar bijeen, zij
sloten zich aan tot vereenigingen, coöperatiën en gilden,
ter bescherming hunner belangen, ter erlanging van
meerdere vrijheden en van voorrechten of rechten als
’t kon, en zij wisten zich zoodoende van lieverlede te
ontwikkelen tot die machtige gilden, die later in tal
van steden een beslissenden invloed hadden, zoowel op
het stedelijk als op het gewestelijk bestuur en niet
zelden met de boog of met de strijdkolf in de hand
hun rechten verdedigden, of hun wenschen deden gelden,
voor 's lands vrijheden in de bres sprongen,
aan de monding of aan den loop eener rivier,
of daar, waar zich aan zee eene veilige aanlegplaats
voor schepen bevond, dankten zij, die steden, juist aan
deze hare ligging, hare waarde, hare bestaansmiddelen,
haar op- en haar toekomst; kooplieden, visschers en
schippers zij vestigden zich aldaar, en zij, die behoefte
hadden aan meerdere veiligheid, dan het wonen buiten
die kleine centra hen destijds kon aanbieden, zij kwamen
er met hun have en hun goed, en al hebben zij in de
eerste tijden ook nog de voorrechten niet bezeten, hen
later als „stedelijke rechten” bij charters verleend, toch
genoten zij, hetzij met stilzwijgend goedvinden, hetzij
buiten medeweten van den landsheer, den graaf, bis
schep of keizer, eene zekere mate van zelfbeheer, en
van bewegings-vrij heid, die tot zelfontwikkeling en tot
zelfvertrouwen leidde,