436
ORANJE EN ISRAËL.
Zoolang zij hun zedewet volgden, konden zij zich niet
buigen onder de wetten van het land der vreemdelingschap.
Maar niet alleen de gehechtheid aan het verleden
was de grond hunner afzonderingnog sterker steunde
hen in de verstrooiing hun onwankelbaar geloof in de
toekomst van het Messiasrijk; en zoo overleefden zij,
zonder land, zonder tempel en zonder staatsinrichting,
de machtigste rijken en dynastiën der aarde tot op den
huidigen dag. Als eeuwige toeschouwers van het tooneel
der wereldgeschiedenis, waarin zij na het jaar 70 geen
staatkundigen rol meer te vervullen hadden, zien zij
ontelbare geslachten opstaan, tot bloei komen en ver
gaan. zelve onveranderd vaststaande in de overtuiging
dat aan het einde dezer ontwikkeling het Messiasrijk
alle andere heerschappijen zal vervangen en de troon
van David zal worden hersteld.
Maar al zien wij hen niet meer in het openbaar
optreden, toch blijven zij niet zonder invloed op het
verloop der geschiedenis en wordt veel van hetgeen
op het schouwtooneel der wereld vertoond wordt, door
hen achter de schermen voorbereid en bestuurd.
In de laatste helft der Midden-Eeuwen traden zij
echter voor korten tijd iets meer op den voorgrond.
Onder de regeering der stamverwante Mooren in Spanje,
bleek het welk een geestkracht nog in hen woonde en
tot welk een grootsche ontwikkeling zij in staat waren,
als niet eindelooze vervolging en verdrukking die
belemmerde.
Op elk gebied stonden zij vooraan in de gelederen
der toenmalige beschaving. Maar slechts, kortstondig
mocht die glorie zijn. De Mooren werden uit Spanje
verdreven en met het optreden van Ferdinand en Isabella,
ving ook op het Iberische schiereiland het eeuwige
