440 ORANJE EN ISRAËL. Naast deSpaansche en Portugeesche Joden treedt thans Willem van Oranje in het strijdperk tegen den dweepzieken Philips II. Laat ons thans zien hoe en waar Oranje en Israël elkander in dien strijd het eerst ontmoeten. De stadhouders der Provinciën begonnen het verzet in den Raad van State. De Edelen volgden met hun compromismaar de eersten waren onderling verdeeld, en de laatsten, hoe invloedrijk ook in de lande, beslui teloos en onmachtig. Barlaymont had gelijk, toen hij zeide, dat zij niet veel meer dan Geuzen waren. Hun voorbeeld wekte echter navolgingook de consis- toriën der gereformeerde gemeenten en de kooplieden sloten zich aaneen tot het verdrijven der Inquisitie. Geheel Ant werpen kwam in opstand. Het grauw verbrijzelde de beelden en de consistoriën traden openlijk tegen de uitvoering der plakaten op. Margaretha, de landvoogdes, moest toegeven. In overleg met den Raad van State werd besloten dat de beeldstormers zouden worden gestraft, maar de Inquisitie voorloopig geschorst en de prediking overal toegelaten, waar zij tot heden openlijk was uitgeoefend. De Prins van Oranje, die burggraaf van Antwerpen was, kreeg in last deze maatregelen aldaar ten uitvoer te brengen. Op bevel van den magistraat werden nu vier der grootste belhalmels der beeldstormerij ter dood gebracht, maar tevens met de voornaamste Protestanten als 't ware een wapenstilstand gesloten die den 2e Sept. 1566 door beide partijen werd onderteekend. Met de lieden „van de nieuwe religie” en hiermede worden de Calvinisten bedoeld; de Lutheranen heetten: „van de nieuwe confessie” wordt hier als met gelijk gerechtigden een contract aangegaan, ter bevordering van vrede en eensgezindheid tusschen de verschillende gezindten in de stad.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Jaarboeken geschiedkundige vereniging Die Haghe | 1899 | | pagina 575