440
ORANJE EN ISRAËL.
Naast deSpaansche en Portugeesche Joden treedt thans
Willem van Oranje in het strijdperk tegen den dweepzieken
Philips II. Laat ons thans zien hoe en waar Oranje
en Israël elkander in dien strijd het eerst ontmoeten.
De stadhouders der Provinciën begonnen het verzet
in den Raad van State. De Edelen volgden met hun
compromismaar de eersten waren onderling verdeeld,
en de laatsten, hoe invloedrijk ook in de lande, beslui
teloos en onmachtig. Barlaymont had gelijk, toen hij
zeide, dat zij niet veel meer dan Geuzen waren.
Hun voorbeeld wekte echter navolgingook de consis-
toriën der gereformeerde gemeenten en de kooplieden sloten
zich aaneen tot het verdrijven der Inquisitie. Geheel Ant
werpen kwam in opstand. Het grauw verbrijzelde de beelden
en de consistoriën traden openlijk tegen de uitvoering der
plakaten op. Margaretha, de landvoogdes, moest toegeven.
In overleg met den Raad van State werd besloten
dat de beeldstormers zouden worden gestraft, maar de
Inquisitie voorloopig geschorst en de prediking overal
toegelaten, waar zij tot heden openlijk was uitgeoefend.
De Prins van Oranje, die burggraaf van Antwerpen
was, kreeg in last deze maatregelen aldaar ten uitvoer
te brengen. Op bevel van den magistraat werden nu
vier der grootste belhalmels der beeldstormerij ter dood
gebracht, maar tevens met de voornaamste Protestanten
als 't ware een wapenstilstand gesloten die den 2e Sept.
1566 door beide partijen werd onderteekend. Met de
lieden „van de nieuwe religie” en hiermede worden
de Calvinisten bedoeld; de Lutheranen heetten: „van
de nieuwe confessie” wordt hier als met gelijk
gerechtigden een contract aangegaan, ter bevordering
van vrede en eensgezindheid tusschen de verschillende
gezindten in de stad.