142
DE ST.-JACOBS-KERK TE ’s GRAVENHAGE.
bleef dat steenen-gewelf zelf, hier echter achterwege en
overdekte men de kerken met een houten schinkel-gewelf,
rustend op balken met muurstijlen en karbeels, zooals
men dit van oudsher gewoon was.
In geheel Noord-Holland en in het geheele gedeelte van
Zuid-Holland, benoorden en bewesten Dordrecht gelegen,
vindt men geen enkele middeleeuwsche kerk, die behalve haar
zijbeuken en koor-omgang, ook een in steen overwelfde
midden-beuk met koor heeft, en in Friesland vindt men
onder de ruim 300 kerken en kerkjes dier provincie,
hoogstens een vijftal met steenen gewelven, de kerken
te Bergum, ééne der twee kerken te Bolsward, de kerk te
Hantumhuizen, die te Kollum en vroeger ook die te Wester-
geest; in Zeeland vindt men er slechts drie en in Drenthe
slechts vijf.
Is dit alles louter toeval, of is dit wel degelijk een gevolg
van den invloed van onzen vroegeren hout-bouw? en is
dit laatste, zooals ik aanneem, het geval, waarom bleef
men dan vasthouden aan een kerk-type berekend op steenen
gewelven
Door het houten en niet het steenen gewelf tot kerk-
overdekking aan te nemen, werd de geheele bouw een
voudiger, onkostbaarder en minder tijdvorderend, drie
voordeelen, die zeer zeker niet zonder invloed zijn geweest
op den van huis uit zuinigen aard onzer Hollanders en
Friezen. Eenvoudiger werd nu de bouw, omdat de naar
buiten drukkende kracht, die in eiken boog, die in elk
gewelf meer of minder werkt of sluimert, nu niet meer
te duchten, niet meer te bestrijden en te voorzien viel;
onkostbaarder werd nu de bouw, omdat het steenen gewelf
1) Wel zijn de St.-Bavo-kerk te Haarlem, de Hooglandsche
en Pieters-kerk te Leiden voer eene steenen gewelf-overdekking
in midden-beuk en koor aangelegd, doch uitgevoerd, zijn die
gewelven niet,
