GIJSBERT KAREL VAN HOGENDORP.
53
als staatsman, als bouwmeester onzer constitutie mogen
minder spreken tot de groote menigte, zij voelt zich on
weerstaanbaar aangetrokken door dat martiale in zijn
karakter en zijn gedrag, dat hem stempelt tot krijgsheld,
ook waar hij nooit het zwaard ter verdediging van zijn
vaderland uit de scheede trok.
Zöö is in grove trekken de Hogendorp der overlevering.
Ongedaan bleef nog de arbeid, die zou toonen, in hoeverre
een in détails afgewerkt beeld geheel dezelfde lijnen
vertoont, begrijpelijk, waar die arbeid eene nauwkeurige
kennis zou eischen van 50 jaren uit onze vaderlandsche
historie, waarvan de bronnen tot nu toe veel in het duister
hebben gelaten. Het is mijne bedoeling dan ook niet, die
taak te ondernemenslechts een klein onderdeel acht ik
binnen mijn bereik slechts een enkelen trek wil ik trachten
iets nader te ontleden, namelijk Hogendorp’s wijsgeerig-
politische levensbeschouwing en den invloed daarvan op
zijne handelingen.
Hogendorp werd geboren en opgevoed in wat men
noemt het „ancien régime”. Vertoonde dit zich in andere
landen als vorsten-absolutisme, hier in de Republiek trad
het te voorschijn als de regeering van enkele bevoor
rechte families. Gelijk in de monarchieën de herhaalde
twisten tusschen verschillende kroon-pretendenten weinig
afbreuk deden aan de heiligheid en onaantastbaarheid
van het vorstelijk gezag tegenover de onderdanen, zoo
bleven ook hier de uitsluitende regeeringsrechten der
burgerlijke aristocratie onverlet, hoezeer ze ook in eigen
boezem krakeelde over de suprematie in stad, provincie
en Generaliteit. De groote menigte, die buiten de
regeeringskringen stond, mocht partij-kiezen, ze mocht
worden te hulp geroepen bij den inwendigen strijd,
als belooning ontving zij, wie ook overwinnaar was,
