424 WILLEM III. lijk man, stuursch en in zichzelven gekeerd; hoe zou het anders mogelijk zijn geweest met zulk een jeugd, zulke ernstige tijdsomstandigheden en zulk een lichaams gestel? Aantrekkelijker figuur zou hij zeker geweest zijn, zoo hij de voorkomendheid en minzaamheid had bezeten, die Willem de Zwijger paarde aan den ernst van zijn karakter, maar hij was niet minder groot omdat hij ze miste. Willem III is, naar mijne meening, geen genie geweest; hij heeft geen groot denkbeeld, geen fonkelnieuw stelsel, geen grootsch beginsel gehad, dat de maatschappij van zijn tijd en van de toekomst zou beheerschen. Wie hem zulke dingen wilde toedichten, zou weinig inzicht toonen in zijn persoon en zijn werk, en zou zijn doel voorbij streven. Daarin lag zijne grootheid niet. Toen Willem III geroepen werd tot het actieve leven in de staatkundige wereld, stonden hem tweërlei wegen open. De omwenteling, die den De Witten het leven kostte, was eene reactie tegen het regeeringsstelsel van de z. g. staatsgezinde regenten-partij, eene reactie tegen de oligarchie, lang onderdrukt, maar door den ongelukkigen oorlog eensklaps tot uitbarsting gekomen. Het gebrekkige van de voorloopige regeling, die de Unie van Utrecht had gegeven, het heillooze gemis aan een centraal gezag voor de gezamenlijke provinciën, het nadeel van de souvereine rechten van gewesten en steden, met al de misbruiken daaraan verbonden, gevoelde in die dagen de overgroote meerderheid in den lande diep, velen waar schijnlijk zonder zich van den afkeer eri van de begeerten die zij koesterden rekenschap te geven. De aanhangers van de overwonnen partij durfden zich niet uiten, de mannen van den nieuwen koers hadden vrij spel, en zij stuurden met volle zeilen voorwaarts onder de vlag van Willem III. Had de Prins gewild, hij had van de tijdsomstandigheden gebruik

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Jaarboeken geschiedkundige vereniging Die Haghe | 1902 | | pagina 442