WILLEM III.
444
onbillijk
verhaal van den ijdelen Burnet, nog meer van zijne
gade verwijderd hieldde gedachte dat, bij het gemis
van mannelijk oir in Engeland, eenmaal Maria de wettige
erfgename zou zijn van den troon, hijzelf zou achterstaan,
hij, die tot dusver de belangen bestierde van half Europa.
Ook zonder die hinderlijke overweging was er reden
genoeg om hem te ontstemmen, ook tegen de gade, die
hem niet had gebracht wat hij had gehoopt. Ik meen te
kunnen begrijpen wat den Prins in die moeilijke jaren
stroever maakte dan ooit, wreveliger en kouder, en
waarom niet te zeggen zooals het heeten moet?
en onredelijk.
Die wolk is weggetrokken, en Prins Willem is met
zijue voortreffelijke gade tien jaren verbonden gebleven
door den hechten band, dien gemeenschappelijke levens
zorgen, trouwe samenwerking in zware beproeving, en
wederzijdsch innig vertrouwen op toewijding en plicht
besef beter dan iets anders kunnen vlechten.
Lodewijk XIV heeft in en na 1685 zijn tegenstander
zelf de wapenen in handen gegeven tot den eindstrijd.
De herroeping van het edict van Nantes heeft de over
tuiging, die Willem III vergeefs had trachten te wekken,
eensklaps algemeen gevestigd. Zooals de Koning het
Katholieke Europa had getart door zijne onrechtmatige
aanvallen en zijne beleedigende aanmatiging tegen den
Paus vooral, zoo scheen hij nu het Protestantsche Europa
den handschoen toe te werpen. De vrees voor de uni-
verseele monarchie beving thans ook de lauwen van
vroeger jaren. Maar, zoo zij al gegrond was door de
niets ontziende staatkunde van Lodewijk XIV, zij werd
het nog meer door de houding van Koning Jacobus II.
Karel II was in datzelfde jaar 1685, waarin het edict
van Nantes herroepen werd, plotseling overleden; zonder
tegenstand was zijn broeder hem als Koning opgevolgd.
