448
WILLEM III.
geen kind noch weduwe, geen bloedverwant beweende
zijn dood. Wat zou Willem van Oranje dan nog gebonden
hebben aan het leven, nadat de vrouw, die hij een korten
tijd had miskend, of liever niet begrepen, maar die later
de steun en de vreugde was van zijn leven, hem was
ontrukt door den dood? Geen dynastiek belang, geen
zorg voor zoon of dochter kon hem de begeerte geven
langer de bezwaren van de regeering te dragen. Wat
had de Kroon van Engeland hem anders gebracht dan
moeite? Hij had voor Engeland gedaan wat het van hem
begeerdehij had het door de beroemde declaration of
rights den staatsvorm geschonken, die het verlangde
tegenwoordig nog de grondslag van het geheele staats
wezen hij had het behoed voor het gevaar dat de
Bourbons en de Stuarts het een lot bereidden als dat der
Hugenoten; hij had de Kroon alleen aangenomen toen
men er hem demoedig om smeekte, ofschoon het slechts
aan hem gestaan had ze te nemen, te fier om te
grijpen naar iets wat niet het Engelsche volk hem aan
de voeten kwam leggen, al was het ook een kroon
zoo had hij gedaan in 1674 in Holland, zoo deed hij in
J 688 in Engeland. Maar toen hij den gevraagden dienst
had bewezen, was de weldaad ras vergetentegenkanting,
wantrouwen, verraad zelfs maakten hem, en ook zijne
gade, het leven zwaar.
Eenzaam is Willem III het leven begonnen, in eenzaam
heid heeft hij het geëindigd. Zorg en teleurstelling hebben
hem vervolgd tot het graf. Wat zal men dan spreken
van eerzucht of zelfzucht, waar eer en grootheid hem
zooveel gemakkelijker en zekerder toelachten indien hij
den strijd had willen opgeven, die zijn leven heeft ver
vuld? Waarvoor zou hij zoo rusteloos hebben gearbeid,
zoo het niet was geweest omdat hij werd gedreven door
het onuitroeibaar gevoel van roeping en van plicht? In-