JS-GRAVENHAGE GEDURENDE DE I9DE EEUW.
22
soenen tusschen de huizenreeksen uitgespaard, de ver
binding der buurten liet dikwerf veel te wenschen over,
van stelselmatigheid was en is geen sprake; daardoor
veranderen de huizen spoedig van bestemming, verbouw
en herbouw zijn aan de orde van den dag, want geheele
straten met hoerenhuizen worden in winkelbuurten her
schapen ofschoon de gebouwen er zich dikwerf slecht
toe leenen, aan marktpleinen werd in het geheel niet
gedacht zoodat men zich in dit opzicht moet behelpen
door een fraaie boulevard voor gegoede bewoners minder
genietbaar te maken,maar er zijn gelukkig talrijke
lichtzijden, weshalve de slotsom is dat ’s-Gravenhage den
roem behouden heeft bij landgenoot en vreemdeling
bekend te staan als eene der vriendelijkste en lommer
rijkste residentiën.
Laat ons nu een begin maken met eene beschrijving
van de uitbreiding der stad die tegenwoordig vijfmaal
meer inwoners en driemaal meer huizen telt dan in den
aan vang dezer eeuw. Uit den aard der zaak zal deze
beschrijving evenals elk andere die niet door scherpe
kritiek wordt opgeluisterd i) ietwat droog uitvallen, doch
men trooste zich met het feit dat de beschikbare ruimte
noopt tot beknoptheid. De kaarten nagaande blijkt dat
1730 eene soort van rustpunt oplevert, toen was het
„dorp der dorpen” reeds bijkans geheel volgebouwd
binnen de singels met de geringe uitzonderingen waar
van hier boven bereids gesproken werd en waarbij men
nog moet voegen eenige ruimten benoorden het Voor
hout. Tot 1839, dus ruim een eeuw later, was de toe
neming onbelangrijk; wèl werden de buurten wat dichter
aaneengebouwd en enkele nieuwe straten aangelegd,
Bijvoorbeeld ,,’s-Gravenhage van Voorheen en Thans in
brieven” zou wegens de gepeperde bijsmaak niet geschikt zijn
voor ons doel.