’s-GRAVENHAGE GEDURENDE DE IQDE EEUW.
63
eene vergelijkende beschouwing vordert, dan begrijpen
wij volkomen dat iemand die na honderd jaren weder
verrees als dit kon geschieden zich volstrekt niet
te huis zou gevoelen te midden onzer drukke beslomme
ringen en veeleischende levensomstandigheden. Hij zou
op deze wereld niemand en niets herkennen maar wel
erkennen dat de machtige stroom van ontwikkeling onge
hoorde uitkomsten opleverde, doch tevens betreuren dat
er ongetwijfeld vrij wat goeds op den achtergrond werd
geschovensoliditeit, eenvoud, huiselijke zin, bescheiden
heid raakten wel ietwat van de baan.
Is de geweldige ontwikkeling der wetenschappen, de
krachtige zich daaraan parende lust tot onderzoek, waarvan
noodwendig eenigszins gewaagde proefnemingen het uit
vloeisel zijn, niet juist de schuld der opgesomde gebreken;
voert ook het steeds gemaklijker wereldverkeer niet tot het
verlaten van huis en haard, de verleiding der schitterende
tooneelvoorstellingen en der schoone muziekuitvoeringen
niet tot uithuizigheid?
Het is een geheel andere wereld geworden, de kalme
en vooral deftige Hollander is niet meer te vinden, het
karakter wijzigde zichmet de trekschuit vlood de goudsche
pijp heen, de kolfbaan werd tot danszaal ingericht of
moest plaats ruimen voor kegelbaan en biljard.
Zoo ging het ook in het maatschappelijke leven; de
blikken werden ruimer, wien kan het ontgaan hoe inspan
ning van den geest tot groote uitkomsten leidden. De
spoorwegen en het stoomverkeer deed velen meer en
beter zien dan voorheen met den besten verrekijker;
dit instrument werd op zijn beurt verveelvoudigd tot
teleskoop en mikroskoop, waardoor het oneindig verre
en het ongelooflijk kleine kan worden nagespoord.
Was de oude Nederlander trotsch op zijne kanalen,
thans spreekt men van zeewegen, de natuurlijke zeer
