64
EEUW.
’S-GRAVENHAGE GEDURENDE DE I9DE
onvoldoende havens werden door kunst, overleg en geld
hervormd tot de havens, sluiswerken en dokken welke
de bewondering van allen uitlokkenhet geld I dat is
de veerkrachtige hefboom waar tegenwoordig veel, mis
schien te veel op rust; maar toch mogen wij, zijn hulp
en zijn kracht niet miskennen. Zie slechts wat er grootsch
tot stand komt, altijd treedt het geld daarbij op den
-voorgrond en vertoont zijn macht vooral bij vereeniging,
bij coöperatie.
Maatschappelijk is de vernieuwing in de meeste ge
vallen ook zichtbaar in de ontwikkeling van den geest;
denk aan het onderwijs, hoe dit nieuwe banen bewandelde
en tevens veel algemeener toegankelijk werd; zie hoede
kunsten in den aanvang der eeuw dof sluimerend, thans
weder het vaderland en onze stad tot grooter luister
verstrekken; maar let vooral op de gevolgen dier ont
wikkeling de stugge landman luistert tegenwoordig naar
de raadgevingen der wetenschap, de visscher vraagt
zeevaartkundig onderwijs, de nijverheid ontplooit hare
vleugelen. En waar is het bekrompen Regentenbestuur
gebleven Het is thans geen sinecure meer om lid
te zijn van eene gemeentelijke regeering, hetzij in stad,
hetzij in dorphet geheele volk kijkt op de vingers en
honderdduizende kiezers spreken een woordje mede. Als
alle willekeur in het besturen daardoor nog niet ver
dwenen mocht wezen, dan moet dit worden geweten aan
geniepige handelingen, want zoowel bij rijk als bij gemeente
is het toezicht tamelijk streng; doch gelukkig zijn onze
machthebbers vertrouwbaarder dan in het Noordameri-
kaansche gemeenebest waar men nogal eens op brutale
misgrepen stuit. Daarentegen zijn de bemoeiingen veel
uitgebreid, voor water- en gasverzorging, voor rioleering,
straatreiniging en zoovele andere zaken wil men dat het
het gemeentebestuur zorgen zal, zelfs het tramverkeer,
