167
Deze zelfde conclusie kan getrokken worden als men de cijfers
voor elke bedrijfssoort afzonderlijk beziet. Als wij bij de verschil
lende vakken van houtbewerking bijvoorbeeld opgenoemd zien
315 timmerlieden en 6 timmermansknechts, 49 schrijnwerkers en n
knechts, 28 wagenmakers en 3 knechts, 19 kuipers en 4 knechts,
dan zullen wij dit wel is waar niet zoo moeten opvatten, dat de
grootere cijfers ook allen op zelfstandigen wijzen en er wel degelijk
om behooren te denken, dat vele knechts alleen hun vak hebben
een massabeweging zou willen worden. Immers slechts bij deze
groepen is gelijkheid van lot gepaard met de gelegenheid van ge
regeld samenspreken. De Scheveningsche visschers, wanneer zij in
den langen winter niet ter zee zijn, hebben die gelegenheid telkens,
en dat zij er gebruik van maken blijkt nog tegenwoordig een vaste
gewoonte te zijn. De turfdragers hadden hun vaste punt van samen
komst op de Turfmarkt vóór het huis van hun commissaris. Het
zijn dan ook in 1813 zoowel in April als in November deze beide
categoriën voor welker onrustigheid men zoowel van Fransche als
van Hollandsche zijde vreesde. Een der eerste handelingen van het
comitee van aanzienlijken, dat zich in het begin van November op
Fransch verzoek tot rustbewaring gevormd had, was dan ook het
tot kalmte aanmanen der turfdragers, en dat wel vooral omdat deze
lieden in April revolutionair waren opgetreden, toen zij de nationale
garden gedeeltelijk hadden ontwapend en een aanval hadden trachten
te doen op het stadhuis.
Terwijl deze groepen bij bewegingen vanzeive de leiding namen,
konden dan andere veel kleinere zich daarbij scharen. Zoo de vleesch-
houwersknechts, van wie wij weten dat zij ook speciaal in het oog
gehouden werden. Zoo de 16 knoopmakers, de eenige die overge
bleven waren van dat eertijds in Den Haag zoo bloeiende bedrijf,
dat vooral voor de militaire kleedingstukken werkte. Zóó, in het
algemeen behalve de 375 lieden, die slechts met de onderscheiding
„handwerkslieden” in de telling zijn opgenomen, al de knechts bij
de verschillende bedrijven. Het totaal dezer gansche klasse zal de
2000 weinig overschrijden, en zoo is Den Haag onderscheiden door
een vrij groote klasse van vermogenden en een vrij kleine klasse
van niets-bezitters, waardoor de tusschengelegen klassen op het
economisch leven het duidelijkst haar stempel konden zetten.
BEROEPEN VÓÓR HONDERD JAAR.
