b Zie over deze fabriek: E. Soil de Moriamé, Les Porcelaines de
Tournay, 2de Ed. 1910.
en Poppelsdorff.
Rozenborg, in
grootsprekers en zelfs oplichters, die beweerden in het bezit te
zijn van het Meiszener geheim, waren legio en vele pogingen
liepen op niets dan schade uit. Maar de porceleinrage overwon
ten slotte alle moeilijkheden. Reeds in 1719 was te Weenen een
fabriek opgericht, in 1746 opende Höchst de rij in Duitschland, in
hetzelfde jaar volgde Fürstenberg, in 1756 Berlijn, in i754Neudegg
het latere Nymphenburg, in 1755 Frankenthal, 1756 58 Ludwigs
burg, in 1759 Bruckberg-Ansbach, gevolgd door tal van kleine
Thüringsche fabrieken: Rudolstadt, Volkstedt, Kloster-Veilsdorf,
Grosbeitenbach, Limbach, Gotha, in 1765 Fulda, in 1766 Kassei,
daarna nog Kelsterbach, Bayreuth, Baden Baden
In Denemarken zien wij in 1754 de fabriek van
1760 die van Kopenhagen; in 1760 ontstaan er fabrieken in Zwit
serland en Rusland.
Evenwijdig met de verbreiding der Saksische uitvinding loopt
die van eene Fransche, welke weliswaar niet werkelijk porcelein
was, omdat de kaolien, de porcelein-aarde er niet bij werd toe
gepast, zoodat ook de harde vuurvastheid erdoor niet werd bereikt,
maar welke toch in uiterlijk aanzien het blanke porcelein zoo
nabijkwam, dat men haar evenzeer onder de porceleinen opneemt:
het is de zoogenaamde paté tendre, waarvan de geschiedenis op
Rouaansche proeven in de 17de eeuw teruggaat, maar die in de
18de eeuw eerst in St. Cloud, daarna in Rijssel en in Chantilly
maar sedert 1740 onovertroffen in Vincennes geproduceerd werd;
in 1756 werd deze staatsfabriek naar Sèvres verplaatst, waar zij
zich dank aan haar monopolie krachtig ontwikkelde. Van de andere
fabrieken van paté tendre is vooral de Doorniksche, die onder
Peterinck in 1774 wel aan 400 arbeiders werk gaf, tot grooten
bloei gestegen.
Hoewel het hard porcelein technisch grooter volmaaktheid bezat,
en sedert 1779 Sèvres dan ook in groote hoeveelheid deze pdte dure
eveneens ging produceeren, had toch het paté tendre in ander
opzicht een groot voordeel, en wel dit, dat de voor versiering
gebruikte kleuren zich zooveel beter, zooveel zachter en inniger
met het glazuur op de massa vermengden. Ook is de kleur der
230
DE HAAGSCHE PORCELEINFABRIEK.