248
x) Tenzij men mij bewijzen kan, dat de vreemde fabrieken de com
plaisance hadden om Lyncker’s merk zoo nu en dan ook maar vast op
de stukken te zetten, wat allerzonderlingst zou zijn. Er bestaat evenwel,
en dat kan ik niet verzwijgen, een Ansbach gemerkt kopje, later met
den ooievaar boven de glazuur gemerkt, dat een ingestempeld cijfertje
heeft, dat ook op onder de glazuur gemerkte Haagsche kopjes voorkomt.
Maar, er is tusschen die kopjes wel eenig verschil, o.a. in gewicht;
het geval kan dus wel toeval zijn, temeer daar overigens onze onder
scheiding tot nu toe telkens goede resultaten opleverde.
2) Meded. der Ver. t. beoef. der Gesch. v. ’s Gr. Deel I blz. 61.
op de glazuur zijn aangebracht. Voor het grootste deel is het laatste
het geval: de ooievaar werd dan opgezet tegelijk met de decoratie
van het porcelein en dus slechts in „klein vuur” in den moffeloven,
gebakken. Maar er zijn ook, zij het zeldzamer, stukken waar het
merk reeds is aangebracht vóór de glazuur, zooals dat slechts ge
beuren kan in fabrieken die van-den-.grond-op porcelein maken.
Het is natuurlijk duidelijk zichtbaar, maar bovendien is de ooievaar
dan meestal vrij onbeholpen van teekening en tamelijk breed. Ik
houd de zóó gemerkte stukken voor geheel „van den grond op” in
den Haag gemaakt Het is natuurlijk mogelijk, dat een „van den
grond op” in den Haag gemaakt voorwerp toch ook boven de
glazuur gemerkt is, maar bij de elders gemaakte en hier beschilderde
is het merken boven de glazuur de éénige mogelijkheid. Tenzij het
tegenovergestelde blijkt, wat nu en dan het geval is, houd
ik dus de boven de glazuur gemerkte stukken voor elders gevormd,
en hier gedecoreerd.
De Heer Weenink, dien ik reeds eenmaal aanhaalde 3), schrijft
over de merken eenigszins anders: „Al de serviezen en voorts al
de stukken die geheel in de fabriek vervaardigd zijn, zijn meteen
blaauwen ooyevaar gemerkt; enkele borden, koppen en schotels
dragen dit merk niet, of zijn met een blauw schildje gemerkt: dezen
zijn voorwerpen, die niet in de fabriek gevormd, maar wel be
schilderd en verglaasd zijn.”
Dit is echter onjuist, immers zonder twijfel zijn ook vreemde stukken
met den ooievaar gemerkt; bij de talrijke voorwerpen van dien aard
heb ik bovendien nooit een schildjesmerk aangetroffen; is het ge
bruikt, dan zal het het merk van Ansbach zijn geweest, dat behalve
met de A ook met een schildje merkte. Maar veel kan ’t niet ge
beurd zijn.
DE HAAGSCHE PORCELEINFABRIEK.
I
