Huygens’ terugkomst te Oranje, de nieuw benoemde commandant
Milet was aangekomen en zijne betrekking had aanvaard, deed hij
nogmaals eene reis in de buurt. Den 29ste!! Mei ging hij naar
Avignon, waar hij door den vice-legaat met groote eerbewijzen
werd ontvangen, en bezocht daarna Nimes, waar de Romeinsche
oudheden vooral zijne aandacht trokken. Dan volgden Montpellier
Arles en Marseille, waar hij door den Consul Martens en anderen werd
rondgeleid. Te Toulon bezag hij de haven; te Hyères bewonderde
hij de oranjeboomen en hij was bijna naar Genua overgestoken,
toen hij hoorde, dat die reis met gunstigen wind in anderhalven dag
kon worden gedaan. Hij reisde echter toch over Aix terug, bezocht
nog eens Vaucluse, dat hem bijzonder aantrok hij heeft er twee
uitvoerige Latijnsche verzen op gedicht en kwam den i5den Juni
te Oranje terug. Hij bleef er nog eene maand en vertrok den i8den Juli
onder kanongebulder en de weeklachten van de bevolking; drie
honderd ruiters vormden eene eerewacht, de burgemeesters bege
leidden hem tot de grens van het staatje en velen gingen zelfs
met hem mede tot Montélimar, waar hij den eersten nacht van zijne
reis bleef. Dat de bewoners van Oranje al heel spoedig alles ver
geten hebben, wat Huygens voor hen had gedaan, en de vierjarige
ballingschap, die hij zich had getroost, met ondank en laster hebben
beloond, blijkt uit een aantal brieven. Uit zijne briefwisseling blijkt
tevens, dat na zijne terugkomst tot zijn dood alles wat Oranje betrof
door de voogden en later door den Prins aan hem werd opgedragen,
omdat hij toestanden en personen maar al te goed kende. Toen
men hem eens de vraag stelde, of het waar was, dat één zijner
zoons in eene hooge betrekking te Oranje zou worden geplaatst,
antwoordde hij dan ook, dat hij zijne kinderen veel te lief had,
om hen aan zooveel ellende bloot te stellen. De bewoners van het
vorstendom hebben later, toen de Koning hen telkens op de meest
afschuwelijke wijze tiranniseerde, gelegenheid gehad, er over na
te denken, of zij den plicht der dankbaarheid wel hadden betracht
tegenover den man, die zich voor hen zooveel moeite had getroost.
Gaarne was Huygens nu naar het vaderland teruggekeerd, maar
hij had nog verschillende opdrachten te vervullen. Hij moest eerst
in Fransche Comté een onderzoek instellen naar de verschillende
goederen, die de Prins daar bezat. Over Grenoble, waar hij be
leefdheden ontving van den hertog de Lesdiguières en diens zoon,
HET LEVEN VAN CONSTANTTJN HUYGENS.
TI?
