BIJDRAGE TOT DE GESCHIEDENIS DER
30
eigen overkapping, overdwars aansluitend op de langs-
overkappingen.
In de eind- of sluitgevels van de groote dwars- en
midden-schepen onzer oud-Hollandsche kerken, vindt
men diezelfde groote, tot in de overwelving oploopende,
vensters reeds vóór het midden der XIVe eeuw, doch
nu verschijnen zij, in navolging daarvan mede in enkele,
straks in meerdere zijbeuk-vakken, soms, zooals in de
kerk te Bergeijk bij wijze van dakvenster uit het gevel
vlak opgaande.
Breeder en talrijker wordend voegen zij zich dan soms
aaneen tot eene rei van topgevels met dwars-daken 1).
Tot de vele kerken in ons land, waarbij in de eene meer, in de
andere in mindere mate dit systeem voorkomt of voorkwam, behooren
in alphabetische volgorde die te: 1. Abbebroek (Z. H.)2. Alphen en
Riel (N. B.)Amsterdam 3. de Oude kerk in hare zij-beuken en koor-
omgang 4. de Oude Zijds-kapel, en 5. de voormalige Nieuwe Zijds-
kapel6. Baarland (Z. H.) naar oude gravure7. Budel bij Eindhoven
8. Den Bergh (N. H.) volgens teekening van R. Roghman9. Bergeijk
N. B.)10. Eijkenduinen, volgens oude teekening; 11. Gouda, de
Groote kerk in haar zij-beuken en koor-omgang's Gravenhage,
12. de St. Jacobs-kerk en 13. de Klooster-kerk14. Grootebroek (N.H
volgens oude gravure; 15. Grijpskerke (Zeel.) volgens oude gravure
16. Haastrecht (Z. H.)17. Heeswijk (N. B.); 18. Helvoirt (N. B.)
19. Heusden (N. B.)20. Koudekerke (Z. H.j21. Katwijk aan den
Rijn, volgens oude gravure22. Leijmuiden (N. H.) de voormalige
In beginsel vinden wij dit systeem reeds toegepast in Engeland
in de Cistercienser abdij Fontenay van 1140, het middenschip ge
dekt met een doorloopend tongewelf, de zijbeuk-travées met dwars-
tonnen zich in dat gewelf aansluitend, elke travee met een tot in
haar gewelf oploopend venster. Misschien zijn wel in dat land, dat
nog steeds zijn hout-bouw en zijn houten gewelven getrouw is ge
bleven, van en in dat systeem de laatste consequentiën nog te vinden.
Het plan van de Xllde eeuwsche abdij-kerk van Saint Serge te Angers
(Maine-et-Corne) door de Caumont gegeven in zijn Architecture
Religieuse (bl. 394) toont op het karakteristiekst reeds het systeem in
1434 bij den herbouw van het schip onzer Sint-Jacobs-kerk gevolgd.
