GROOTE OF ST. JACOBS-KERK 31 kerk, volgens teekening23. Middelburg aan de Waalsche kerk, volgens Smallegange24. Oude Niedorp (N. H.) volgens teekening van C. Pronk; 25. Poortugaal (Z. H.)26. Ouderkerk aan den Amstel, vóór den verbouw van 1741; 27. Roon (Z. FI.)28. Rijswijk bij 's Gravenhage29. Speijk bij Gorinchem; 30. Valkenburg bij Leiden 31. Vianen (Z. H.)32. Voorburg bij 's Gravenhage33. Voorhout (Z. H.) volgens oude gravure; 34. IJsselstein (Utr.)35. West-Kapelle (Zeel.) naar oude gravure. Ik hoop dat dit overzicht, hoezeer verre van compleet, een onzer vele archeologen aanleiding moge geven, over dit systeem met zijn practische gevolgen en invloed op onzen kerken-bouw eens eene volledige studie te geven. Gaandeweg echter werd dit systeem hier nu logischer door- en effectvoller tevens uitgevoerd. Zijn voordeelen vielen voortdurend meer op, vooral voor onzen meeren- deels onbetrouwbaren bodem, bij onze meerendeels kleine beurzen en bij onzen zin voor eenvoud, het niet zoekend in rijkdom van materiaal, in beeld- noch schilder werk, tevreden met een rustig, een stemmig kerk-geheel. Bij afdoender belichting, toen gezocht, werd het nu mogelijk ook, om het midden-schip, tot dusverre in breedte beperkt door zijn overwelving, in hoogte vaak overdre ven ter wille zijner boven-vensters en waarvan ’s winters een stroom koude lucht neerdaalde, om dit midden-schip met zijn overwelving en zijn vensters nu als het ware te doen verdwijnen en op te nemen in de ruimte, in de overwelving dier dwars-beuken, zich feitelijk enkel nog uitend in en door de doorzichten bij hunne scheid- en steunpunten, in en door het gewelf-beloop. Bijna alle spitsbogen met heur kolommen en boven muurwerk werden bij dit systeem nu overbodig, en behoudens het koor, werd het kerk-geheel nu terugge bracht tot enkele vrije of geopende steunpunten en eene bevensterde om-muring, de houten overkapping en over welving dragend, eene houten overwelving, zonder be-

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Jaarboeken geschiedkundige vereniging Die Haghe | 1923 | | pagina 45