DE RESTAURATIE VAN HET ORGEL IN DE EVAN- meening gegeven in zijn „Geschiedenis der Evangelisch Luthersche Gemeente te 's Gravenhage” (1854, blz. 57 en 98), dat het tegenwoordige orgel zou zijn ontstaan door vergrooting van het vroegere. Zulks kan echter niet juist zijn. Hoewel er eerst aan gedacht schijnt te zijn het oude orgel weer op te stellen in het nieuwe kerk gebouw, dat 13 December 17.61 zou worden ingewijd, moet onderwijl besloten zijn tot den bouw van een ge heel nieuw instrument en dien bouw op te dragen aan denzelfden Batz. Het instrument zelf bewijst dit. Het is aan geen twijfel onderhevig, dat het ontworpen en uitge voerd is als nieuwbouw en niet ontstaan uit een vroeger instrument. Bovendien bericht de „Mercurius” van 1762 (bl. 110), die melding maakt van de ingebruikneming van het orgel op 19 September 1762, bij welke gelegenheid werd uitgevoerd een cantate van C. E. Graf „Hofcom- positeur aan het Hof van S. D. H. den Heere Prince van Oranje”, dat het orgel destijds „nieuw” was. Welke de eigenlijke beteekenis der tien jaar oudere inscriptie is, kan bijgevolg niet worden opgehelderd. Geheel ongeschonden is het orgel niet gebleven 1). De frontpijpen, over welker ondeugdelijke samenstelling, 66 Voor hen die het wellicht niet weten, zij hier even medegedeeld, dat een orgel is een samenstel van allerlei mechanieken, welke ten doel hebben door middel van onderscheidene toetsen, vereenigd in één of meer klaviaturen en vaak ook in een voet-klaviatuur (pedaal), samengepersten wind, naar believen van den organist toe te laten tot orgelpijpen en deze daardoor te doen geluid geven. Het geheel is opgesteld in een meestal versierd omhulsel, den orgelschrijn, waar" van veelal, niet immer, om decoratieve redenen de voorwand gevormd wordt door een deel van het aantal orgelpijpen. In zijn tegen- woordigen toestand bestaat het Luthersche orgel uit 2834 pijpen: 207 er van zijn opgesteld in het front; de overige 116 frontpijpen doen geen dienst en hebben slechts schoonheids-beteekenishet zijn looze of pronkpijpen. In het geheel bevat het front dus 323 pijpen.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Jaarboeken geschiedkundige vereniging Die Haghe | 1923 | | pagina 83