DEN HAAG ALS INTERNATIONALE STAD
314
krijgen een herstel van den vrede, zij het ook niet een
vrede tot eiken prijs, te vereenigen. Maar deze zelfde
Nederlandsche Anti-Oorlog Raad gevoelde de nood
zakelijkheid om internationale verbindingen te leggen en
gedurende de Paaschdagen van 1915 kwam, in de zalen
van het hotel „De Witte Brug” te Scheveningen, de
internationale conferentie samen, die opnieuw onder
leiding van den heer Dresselhuys, leidde tot de „Centrale
Organisatie voor een Duurzamen Vrede”, die al spoedig
verbindingen had in bijkans veertig landen ter wereld.
Deze Centrale Organisatie vereenigde zich met het
Minimum-Programma van wenschen, door den Neder-
landschen Anti-Oorlog Raad opgesteld; Minimum-Pro
gramma, dat tot het laatst toe van kracht is gebleven.
Er is van deze beide lichamen meer en belangrijker arbeid
uitgegaan dan velen weten en anderen veronderstellen.
Wellicht zal binnen niet al te langen tijd gelegenheid
bestaan om van die werkzaamheden een meer duidelijk
overzicht te verkrijgen 1).
Niets is onbeproefd gelaten, hetgeen met de zwakke
krachten eener particuliere organisatie in een klein land
kon geschieden eenerzijds tot het herstel van den vrede,
anderzijds tot het leggen van de grondslagen voor een
zoo duurzaam mogelijken vrede. Vooral daarin heeft men
de beteekenis van het werk èn van den Nederlandschen
Anti-Oorlog Raad èn van de Centrale Organisatie voor
een Duurzamen Vrede te zoeken: in de studie, die beiden
hebben ondernomen van de vraagstukken, die daaraan
inhaerent zijn. Gedurende den oorlog zijn nationale en
internationale studie-commissiën daartoe aan den gang
geweest, en de rapporten, die van deze werkzaamheid
het resultaat zijn, hebben nög gezag en waarde. En bij-
Internationaal Jaarboek „Grotius” jaargang 1918„Conseil Néer-
landais contre la guerre.”