IN HAAGSCHE OMGEVING
183
Trouwens, dat het Haagsche Permanente Hof in 1902
in werking kon treden, zij het ook slechts langzaam en
geleidelijk, d’Estournelles is er voor aansprakelijk te stel
len. Hij liet niets na om het voorloopig doode Haagsche
instrument tot leven te wekken; zijn aandrang, ook tijdens
zijn verblijf in Amerika uitgeoefend, is het geweest, die
President Roosevelt ertoe bracht om in 1902 een ietwat
latente zaak tusschen de Vereenigde Staten en Mexico,
betrekking hebbende op kerkelijke aanspraken in Cali-
fornië, voor het Haagsche Hof te brengen en te doen be
slissen. Eén schaap eenmaal over de brug, volgden er
meerdere, hetgeen intusschen aan de verdienste van d’Es
tournelles niets te kort doet. Veel heeft hij gereisd teneinde
de arbitrage-gedachte te propageeren; zijn bezoek aan
Amerika was een groot succes. d’Estournelles heeft ook
in de Fransche parlementskringen de arbitrage gepropa
geerd; de parlementaire groep ter bevordering daarvan
geschapen; hij heeft aan de vredesgedachte op de scholen
aandacht geschonken, en hij was een dergenen, die naar
Duitschland ging, waar hij in 1904 door den Duitschen
Keizer te Kiel werd ontvangen. Den Haag zag hem in
1907 terug, en aan den Den Haag is zijn overlijden in
1924 ten nauwste verbonden. Want toen het Hoofdbe
stuur van de „Vereeniging voor Volkenbond en Vrede”,
in verband met de voorgenomen 25-jarige herdenking van
de beteekenis van het „Haagsche werk” voor Nederland,
in dat jaar eene plechtigheid organiseerde, moest het
ervaren, dat de overlevenden van beteekenis uit 1899 klein
in getal waren. Toen d’Estournelles toestemde dien mid
dag in de Ridderzaal te spreken, wist men tevoren, dat
men een dergenen zou krijgen, die het best de beteekenis
der Vredesconferentie beseften. Maar helaas, slechts twee
dagen voor dien 18en Mei 1924 rukte de dood hem nog
onverwachts weg. In zijn laatste oogenblikken droeg hij