INTERNATIONALE FIGUREN
192
men denke bovenal aan den Vredeskruistocht, dien William
Stead, toen reeds bekend en geëerd, niet slechts als jour
nalist, maar ook als mensch, had georganiseerd. Hij bracht
het resultaat, de betuigingen van enkele millioenen, naar
Den Haag en hij vertoefde er een groot gedeelte tijdens
de Conferentie. Voor hem was het moeilijk, gelijk ook
voor een Fried, die hier voor het eerst met de practijk van
de vredesgedachte in aanraking kwam. Beiden toch waren
journalist, en eigenlijk viel voor de journalisten niets te
vernemen. De Conferentie leefde in afgeslotenheid; nau
welijks werden communique’s verschaft; men moest het
hebben van wat men hoorde of zag, en men was in die
dagen bescheidener en voorzichtiger dan men in de latere
jaren is geworden. Stead vertoefde er met vrouw en zoon,
de laatste tevens zijn secretaris. Hij was een invloedrijk
,,buiten-lid”, invloedrijk in veel meerdere mate dan b.v. een
Bertha von Suttner of het echtpaar Moscheles en andere
vredesvrienden van ouden tijd. Stead toch mocht idealist
zijn, waarlijk niet schuwen zich idealist te noemen, hij
kende ook de practijk van het leven. Van hem is afkomstig
de aardige vergelijking, die hij maakte in verband met het
feit, dat velen het initiatief van den Czaar verwierpen,
omdat het kwam van een monarch, die juist op dat oogen-
blik bezig was Finland in zijne rechten te vertrappen. Stel
eens, zoo repliceerde Stead, dat ge in een moeras zijt ge
komen en steeds dieper wegzinkt, zult ge dan de hand
weigeren van een man, die zich op den vasten bodem be
vindt en U wil redden, alleen omdat b.v. de knoopen van
zijn jas niet zorgvuldig zijn onderhouden! Een vergelijking,
die, als alle vergelijkingen, mank gaat, al ware het alleen
maar, dat de Finsche aangelegenheid wel iets meer dan
de knoopen van de jas van Nicolaas II beteekende! Maar
Stead heeft tijdens zijn Haagsch verblijf in het openbaar
de zaak van Finland besproken. Hij was natuurlijk een
