1
INTERNATIONALE FIGUREN
194
en zich wijden aan studiën, die hem gedurende zijn
leven hadden geïnteresseerd. Die studiën betroffen de
evolutie van den oorlog. Zij leidden hem ten langen
leste tot de conclusie, dat de perfectioneering van wapens
en organisatie, zoowel van leger als van vloot, den
oorlog moest maken tot eenonmogelijkheid. Bloch
stelde uitvoerige bewijsgronden op, lichtte deze met
werkelijk schrikbarende cijfers toe om aan te toonen,
dat men met de legers der toekomst niet zou kunnen
manoeuvreeren; dat men ze nauwelijks te eten zou kun
nen geven; dat de geneeskundige dienst geheel in ge
breke zou moeten blijven; dat de vloten óf elkander
direct zouden vernietigen óf elkander niet konden aan
tasten, kortom, dat nog sterker utopie dan de vrede
moest heeten deoorlog der toekomst. De Russische
Keizer had zich met hem over deze dingen langdurig
onderhouden; niet slechts zijn boeken, in zes deelen ge
vat, nauwkeurig bestudeerd, maar ook met hem be
sproken. Bloch bleek in zooverre een man van de prac-
tijk, dat hij volkomen begreep, dat men zijn zes deelen
niet zou lezen; hij vatte daarom zijne conclusies in een
enkel deel samen, dat, geheel terzijde van de volledige
uitgave, inderdaad in die jaren en daarna menigmaal
is geraadpleegd. Het is waar, al spoedig heeft de oorlog
tusschen Rusland en Japan aangetoond, dat de oorlog
in de toekomst nog mogelijk was, maar diezelfde oorlog
heeft vele van de stellingen, door von Bloch opgesteld,
bewaarheid. Op datzelfde podium in Diligentia heeft
von Bloch, wien het aan hulp niet ontbrak, zijn
tabellen toegelicht voor een publiek, dat de voornaamste
gedelegeerden in zijn midden telde. De meesten dier
aanwezigen zij bekenden het ronduit hadden het
„torenhooge” boek, gelijk President de Staal het noemde,
wel in handen gehad, maar niet gelezen. Von Bloch
