IN HAAGSCHE OMGEVING
195
begon met de zuiver technische ontwikkeling der vuur
wapenen, ook op het doek, in beeld te brengen; hij
toonde b.v. aan, dat de wapenen van 1899, waren zij
in den Fransch-Duitschen oorlog toegepast, de verliezen
vier maal zoo groot zouden hebben gemaakt; dat het
allernieuwste model de verliezen in het dertienvoudige
zou hebben gedreven. Caprivi gewaagde eens van
den waanzin der getallen; Bloch tooverde zijn hoorders
reeds toen een front voor oogen, dat 800 a 1000 K.M.
breedte zou hebben, en dat toen zelfs de militaire des
kundigen onmogelijk rekenden! Hij bracht uitspraken
van mannen als Von Haseler en Von der Goltz naar
voren, waaruit niet anders te concludeeren viel dan dat
een oorlog in dezen tijd moest eindigen met totale uit
putting en vernietiging. Hij zette ten opzichte van den
zee-oorlog uiteen, dat het onmogelijk zou zijn den over-
zeeschen handel te beschermen; dat zelfs Engeland den
noodigen toevoer niet zou kunnen verkrijgen en zoo
doende genoodzaakt zou zijn den oorlog te staken. De
oorlog der toekomst zou ontzettende rampen over de
menschheid brengen, tengevolge van de beginselen naar
welke hij vooral ter zee zou worden gevoerd en van de
ruwe daden, die daaruit zouden voortspruiten. Wil men
nog zeggen, dat deze woorden van Bloch, in Diligentia
gesproken, niet bewaarheid zijn geworden? Bloch heeft
later den stoot gegeven tot het Oorlogs- en Vredes-
museum te Luzern, dat gelegen was onmiddellijk nabij
het station. Het is daarmede een beetje vreemd geloo-
pen, ook tengevolge van het wisselend inzicht, dat de
stad Luzern jegens dit initiatief toonde. De opzet van
dit museum was gelijk aan dien van Bloch’s boeken en
voordrachten: wie in dit museum dacht slechts den vrede
te ontmoeten, stuitte tot zijn verwondering telkenmale
op technisch militaire voorstellingen en beelden. Want
