INTERNATIONALE FIGUREN
198
zakelijke kennis. Maar Bertha von Suttner wist de lippen
van zelfs den zwijgzaamsten staatsman te openen; zij was
vrouw en kon op dien grond meer vragen dan anderen
zonder onbescheiden te zijn! Zij verkeerde met velen, zij
had er in den loop van haar druk en werkzaam leven velen
leeren kennen. Vandaar dat tusschen de regels door
menige indruk werd opgevangen, die van belang is.
Bertha von Suttner heeft wellicht met wat te groote open
hartigheid kleinigheden uit het dagelijksch leven in dit
dagboek verteld. Zij heeft figuren uit de Haagsche society
op vriendelijke, maar door hen of haarzelve niet altijd in
gelijke mate gewaardeerde wijze besproken. Zij heeft aan
kleine gevoeligheden geraakt, die zij met wat tact had
kunnen vermijden. Maar haar boek geeft een levendig
beeld van het Den Haag dier dagen, van het komen en
gaan der groote mannen, die toen nog slechts door hun
vrouwen werden „vergezeld”. Dezelfde Bertha von Sutt
ner was er in 1907; zij vierde een laatste, onvergankelijke
glorie, toen in 1913 het internationaal Vredescongres
voor het eerst te ’s-Gravenhage plaats had. Zij was toen
het middelpunt der belangstelling; zij was opgewekt en
vroolijk en voorzag het komend onheil zeker niet. Op den
avond van het welkomstdiner in het mooie Kasteel Oud-
Wassenaar zat zij naast den voorzitter en den vertegen
woordiger van Prins Albert van Monaco; zij danste dien
avond, al ging het moeilijk, met de jeugd. Het Vredes
congres beschikte over pages, aardige behulpzame jonge
meisjes, waarvan er twee persoonlijk aan Bertha von Sutt
ner waren toegevoegd. Waar zij kwam, genoot zij onder
scheiding. En een wensch van haar werd ongetwijfeld
vervuld toen, in zekeren zin a l’improviste op den avond,
dien ook aan dit Congres de gastvrije Directie van Zee
bad Scheveningen aanbood, aan haar en aan haar Fran-
sche en Engelsche collega’s Arnaud en Green de gelegen-
