158
BIJDRAGEN O/H GODSD., ZEDELIJK EN MAATSCH.
rol
Het Groene Zoodje werd pas later gebouwd.
van Dr. H. E. van Gelder, dat het Heilig
de Vischmarkt een marktkruis zou zijn ge
nie het meest waarschijnlijk. Echter met een
len we zien, dat het ook in plaatselijke keuren een
speelt.
Wat voor beteekenis kunnen beide kruisen hebben
gehad?
Dat het kruisen zouden zijn geweest, opgericht door
het Heilig Kruisgilde ter openbare devotie, lijkt me door
de meegedeelde posten uit de rekeningen der grafelijk
heid uitgesloten.
Dat beide op de aangeduide plaatsen zouden zijn op
gericht omdat het wereldlijk recht daar ten uitvoer werd
gebracht, lijkt me ook niet aannemelijk. Wel werden de
crimineele vonnissen, uitgesproken door het Hof van
Holland en door den baljuw, voltrokken bij het Heilig
Kruis op de Plaats en stond bij het Heilig Kruis op de
Vischmarkt de kaak, maar er waren meer plaatsen,
waar (crimineele) vonnissen werden voltrokken, o.a. bij
de Laak aan den Rijswijkschen weg, in de duinen bij den
Ouden Scheveningschen weg en daarbij is nooit sprake
van een Heilig Kruis.
Bovendien, het Heilig Kruis op de Plaats evenals dat
op de Vischmarkt was een permanent kruis, het scha
vot op de Plaats werd oorspronkelijk voor elke excecu-
tie opnieuw opgericht en daarna weer afgebroken i),
terwijl men volgens menschelijke berekening eerder een
permanent schavot zou verwacht hebben dan een per
manent kruis.
De meening
Kruis op
weest, lijkt
restrictie.
In het naschrift op het genoemde artikel van Dr. W.
Moll wordt deze veronderstelling aldus geformuleerd,