EEN JOODSCHE WERELDREIZIGER IN DEN HAAG
271
bizondere
oude tijden
menschen-
Tot zoover de geestdriftige beschrijving van onzen
wereldreiziger, die met groote bewondering voor de prin
selijke collectie is vervuld. Vooral zijn vergelijking met de
Estudio universiteitte Padua is wel zeer vleiend. Ook
daar had hij scherp opgemerkt. Hij vermeldt in zijn vrij
gedétailleerde beschrijving dezer verzameling perla coral
en de visch balena (walvisch) in geraamte. Maar het
prinselijk kabinet geeft hij om den rijkdom der verzame
ling en de streng doorgevoerde systematiseering de voor
keur.
Door deze waardebepaling is tevens de waarde van
Azoelai’s journaal bepaald. Hier liggen voor den lezer de
opmerkingen van een scherp kritischen geest, die men-
schen en toestanden in één oogopslag doorschouwde;
de aanteekeningen van een vaardigen penvoeder, die het
verstond in den beknopten en gedrongen stijl van zijn pit
tig en vaak met pointe spelend Hebreeuwsch in weinig
woorden veel te zeggen.
Een dagboek is in het algemeen een bizondere litera
tuur, omdat de lezer kennis maakt met den schrijver, zoo-
als hij zich geeft. Vooral dan, wanneer het journaal niet
voor publiciteit bestemd was. Dan schetst hij de dingen
ongedwongen, zooals hij ze ziet, zonder zich zelf reserve
op te leggen. Dan teekent hij de personen naar den indruk,
dien ze op hem maken, zonder het beeld te retoucheeren.
Azoelai’s reisjournaal heeft daarom zoo
waarde voor hem, die iets van de sfeer van
wil leeren kennen onder de leiding van een
kenner bij uitnemendheid.
Men mag zonder overdrijving van zijn dagboek ver
klaren, wat Jean Paul eens aldus uitdrukte: „Als wij de
hand vol brieven nemen uit vroeger jaren dan is het als
hadden we de verwelkte jaren zelf in de hand.’’
