BIJDRAGEN O/H GODSD., ZEDELIJK EN MAATSCH.
64
Bour-
militairen langzamerhand langs de groote rivieren naar
het noorden verbreid. In de 11e eeuw zijn copieën van het
beeld reeds in Engeland en Hongarije bekend.
Nu is ook het Brabantsche plaatsje Steenbergen in het
bezit gekomen van een reproductie van dit wonderbeeld.
De genoemde schrijvers nemen aan, dat langzamerhand
het verband tusschen de copie in Steenbergen en het
Volto Santo in Lucca voor het eenvoudige volk verdwe
nen is. En nu schijnt de naïve volksfantasie in West-
Brabant uit dit beeld geschapen te hebben het beeld van
een maagd met een baard, die uit Portugal (vermoedelijk
Poortugaal op IJselmonde) zou stammen.
Deze heilige maagd zou oorspronkelijk geen eigen
naam gehad hebben. Vandaar dat ze werd aangeduid als
Virgo fortis sterke maagd), later verbasterd tot Wil-
gifortis, terwijl aan de vereering en aanroeping van haar
een verlossende macht werd toegeschreven. Zoo ontston
den dan langzamerhand de namen Sinte Ontcommer of
Wilgifortis.
Van Steenbergen uit heeft zich dan de vereering van
Sinte Ontcommer verbreid over het platteland vooral en
langs den Rijn. In 1419 zou voor het eerst de naam voor
komen in een oorkonde van den hertog van Kleef.
Werd het Volto Santo van Lucca voornamelijk vereerd
door vorsten en ridders en andere voorname personen, de
vereering van de Heilige Ontcommer geschiedde hoofd
zakelijk door de armeren en de nederigen in de samen
leving.
Dr. J. F. M. Sterck merkt op, dat Philips van
gondië op het pontificale dalmatiek voor de plechtig
heden van het ordefeest van het Gulden Vlies als midden
stuk een Heilige Ontcommer deed borduren en dat hij
daarmede niet alleen het hart trof van zijn trouwe ridders
maar ook van hen, die hij nog winnen moest, het eenvou-
