I
HET CENTRUM VAN HET DORP
104
de welwillende behulpzaamheid van
van de Prentenverzameling van
1) Hierbij mijn dank voor
Mej. L. J. van der Haer, verzorgster
het Gemeente Archief.
16de eeuwsche dorp. Zij was dan ook, met eenige 17de
eeuwsche prenten, mijn voornaamste bron i).
De ligging der verschillende huizen of perceelen moest
ik vaststellen, door onderzoek van de koopakten en over
drachten van die huizen met hunne belendingen uit de
jaren 154070, aanwezig in het Gemeente-archief en de
gegevens in het Hofboek van 1561.
Deze vergelijking leverde belangrijke resultaten op.
Alle moderniseering en slooping ten spijt zijn tot heden
twee merkwaardige monumenten gespaard gebleven, zij
hebben de stormen der eeuwen getrotseerd en staan nu
als reliquieën van vervlogen tijden onder bescherming van
Gemeente- en Rijksoverheden, zoodat zij, naar wij hopen,
voor het nageslacht zullen bewaard blijven. Het oudste
en voornaamste dezer gebouwen is de Groote St. Jacobs
of Parochiekerk. Voor het toenmalige dorp gold zeker,
dat, naar de oude zegswijze, de kerk in ’t midden stond.
Deze kerk, vóór 1574 nog voor den Katholieken eere-
dienst bestemd, zag er inwendig geheel anders uit dan
nu. Tot in 1566 stond zij in haar vollen luister met haar
altaren en andere sieraden, haar gebrandschilderde ra
men en prachtig koor, dat toen niet, gelijk nu, een bijna
nuttelooze ruimte was. Daar stond het Hoogaltaar, het
Sacramentshuis omgeven door de gestoelten der Kanun
niken en de andere kerkmeubelen bij dit Godsgebouw
passend. De 25e Augustus 1566 was noodlottig, daar de
beeldstormers bijna al dat moois vernielden.
Het inwendige werd in 1574 geheel „hervormd” en
voor den Protestantschen eeredienst ingericht. Uitwen
dig bleef de kerk in hoofdzaak haar schilderachtig