LUGDUNUM BATAVORUM
162
Het gevolg van de door den samensteller T) van het
Itinerarium Antonini begane vergissing was, dat, waar
zijn wegen samenvallen met die van de Peutingerkaart,
door hem foutieve afstanden worden vermeld. Alleen
daar, waar zijn opgaven nieuwe wegen of weggedeelten
betreffen, die niet op de Peutingerkaart voorkomen, stem
men de door hem opgegeven afstanden, voor zooveel dit
kan worden nagegaan, met de werkelijke overeen 2)Met
Noviomagus tot Forum Hadriani de afstand van dit laatste
station tot Lugdunum is helaas niet ingevuld 83 X 2,22 km
184,26 km hebben bedragen. Zet men dezen afstand uit langs de Maas,
zooals die rivier oudtijds heeft geloopen, dan zou Forum Hadriani
ver in zee liggen. Over de verwarring van M.P. en Leugen bij de
samenstelling van de afstandswijzers klaagde de Romeinsche schrijver
Plinius (Nat. hist. Ill, 3) reeds.
1) Volgens Kubitschek, t.a.p., blz. 23 en 36, was deze een van
het beheer der wegen volkomen afzijdig staand man, die zijn stof
door combinaties van routes, welke van de belangrijkste plaatsen
uitgingen, trachtte te verwerken. Kubitschek toont daarbij aan, dat
de bronnen van het Itinerarium Antonini meer plaatsen bevatten dan
in het Itinerarium zijn vermeld. Zie aldaar, blz. 45.
2) Dit wijst ook de controle uit van de ligging van Carvo(ne)
ten opzichte van het eerste station op Duitsch grondgebied, het nabij
Kleef gelegen Harenatium. Als Carvo (ne) bij Randwijk ligt, moet
Castra Herculis, dat 13 Leugen 29 km) stroomopwaarts ligt,
gezocht worden bij Doornenburg. Tusschen Castra Herculis en het
volgende aan den Rijn gelegen station Harenatium geeft de Peutinger
kaart geen rechtstreeksche verbinding aan, wel een met Noviomagus
ter lengte van 8 Leugen 18 km), hetgeen gemeten langs de Waal,
die in vroeger tijden tusschen Doornenburg en Nijmegen een meer
bochtig verloop had, vrijwel overeenkomt met den werkelijken af
stand. Van Noviomagus liep een weg naar Harenatium, die 10 Leugen
22 km) lang was. In totaal geeft dit 31 Leugen, terwijl volgens
het Itinerarium Antonini de afstand CarvoneHarenatio slechts 22
M.P. zou hebben bedragen. Er is dus een kortere weg geweest.
Hierbij is aan de mogelijkheid te denken, dat de weg van het
Itinerarium van Carvo(ne) regelrecht naar Noviomagus liep en van
daar dezelfde route naar Harenatium volgde als die van de Peutinger
kaart. Voor het vak NoviomagoHarenatio zou de samensteller van
