mogelijk op ééne en dezelfde schoolwaar de leervakken voor
al de leerlingen verpligtend zijn, gelijkelijk te voldoen aan de
veelsoortige eischen, van hem die zijnen zoon tot militair, of
ingenieur of industrieel wil opleidenen tevens van den aan
staanden koopman, of letterkundige of bureaulist. Ja, antwoordt
de Directeurzoo lang de ware opvoedingsmiddelengrammatica
historiemathesiswezenlijk als algemeene opvoedingsmiddelen
worden gebezigdworden aangewend tot ontwikkeling der jeugd
tot het opleiden der knapen van 12 jaren (tot den jongelings
leeftijd van 17 of 18 jaren)ter opwekking van het zelfbewustzijn,
om hen te vormen tot denkendezelfstandige wezensgewend
naar het hoe en waarom te vragen en daardoor begeerig verder
in te dringen in de geheimen der wetenschap: zij moeten de
propaedeutica zóó tot hun eigendom hebben gemaakt, dat zij die
zonder te groote inspanning weten aan te wenden tot verder
onderzoek. Neen, voorzeker neen, als de school voor knapen
van dien leeftijdhare leerlingen moet inleiden tot zekere hoogte
in verschillende wetenschappen. Dit laatste te vorderen van deze
scholen zou een vergrijp zijn tegen alle regelen van paedagogiek.
Wordt dusbij het afnemen der examensde wet zóó toegepast,
dat alle kweekelingen der school naar denzelfden maatstaf in alle
vakken worden beoordeeld, onverschillig welke hunne bestemming
zij, dan schijnt dit miskenning van de roeping onzer school, dan
ontstaat een wedstrijd tusschen de leeraars in het klagen over
gebrek aan genoegzamen tijddan wordt de leerstof niet meer
een ontwikkelend, vormend element, maar loopt het onderrigt
gevaar in geheugenwerkveelweterijafrigten voor het examen te
ontaarden. De docent heeft geen’ tijd meer om zich te over
tuigen, of het geleerde goed begrepen is, of het behandelde het
eigendomhet zuur verworven eigendom van de hoorders is ge
worden naar de vatbaarheid van zwakke leerlingen zich te regelen,
al zijn ze niet van verstandelijke vermogens ontblootis ondoenlijk
zij moeten achterblijvenom een volgend jaar in dezelfde klasse
een onderwijs te ontvangendat al weder te snel voor hunne be
vatting wordt voortgezet. Het programma moet door- en afge
werkt de eindpaal bereikt wordenhet koste wat ’t wil. Er wordt
te veel geleerdte weinig onderwezen.
