schoten heeft. Een uitstekend middel om te ontdekken in hoe
verre medegedeelde wetenschap door de leerlingen is opgenomen
bestaat in schriftelijk wedergeven van het gehoordeopstellen in
meer dan ééne taal, die tot opscherping van het verstand en juiste
uitdrukking der gedachten even heilzaam werken. Meer en meer
hebben wij die oefeningen doen invoeren. Misschien is het verwijt
niet geheel ongegronddoor ouderen van dagen tegen de heden-
daagsche strekking bij vele onderwijzers gcrigtdat de oefening
van het geheugen te zeer wordt verwaarloosd eene allezins ver
klaarbare reactie tegen eene vroegere gewoonte, toen de meeste
kennis in geheugenwerk scheen te moeten ontaarden. Ons streven
is geweest beide klippen te vermijdengeen verzuim in den prillen
leeftijd van één der edelste zielsvermogensdat als de voorraad
schuur voor de wetenschap van rijper jaren te beschouwen isen
in de lente des levens zonder veel inspanningopneemt de stof
later te bewerken maar ook geene aankweeking van de vatbaar
heid tot herinneringten koste van helder inzigt en duidelijke
voorstelling, de voorname werkzaamheid van het verstand. Een
schrijver van gezag in zaken van onderwijs heeft onlangs beweerd:
n Werkingen in het zieleleven van een volk vallen niet onder het
bereik van ieders waarneming. Zoo worden Universiteiten hoog
gewaardeerd als leerscholen van wetenschappen minder wordt het
begrepenhoe er in de vrijheid van het akademielevende jonge
ling wordt gevormd tot een mandie met zelfvertrouwen een
eigen denkbeeld kan hebben. Zoo worden onze Hoogere Burger
scholen opgebouwd en ingerielit om door eene ruimere verspreiding
der kennis van de wetten der natuur voor eiken stoffelijken arbeid
de voortbrengingskracht te verhoogenminder wordt het ingezien
wat nu reeds in Pruisen ondervonden wordt, hoe zij den volks
geest zullen kunnen vormen tot een juister begrip van het wezen
der dingenwaaruit bekwaamheid om gevolgen te berekenen
geduld bij proefnemingenoverleg in het huisselijk leven en besef
van burgerplicht moeten voortspruiten Ook aan die verborgen
werking wenschen wij gedachtig te zijn, en den geheimen, stillen
invloed op het karakter van liet ontluikend geslacht voor te be
reiden en te versterken. Opvoeding en onderwijs gaan onafschei
delijk hand aan hand waar de vorming van hoofd en hart in
