voorbij gestreefd door de ongedachte medewerking, die zich
alom openbaarde.
r Er ontstond een edele wedstrijd in alle streken des lands
om de weldaad der nieuwe regeling aan de ingezetenen te
schenken. Ontegenzeggelijk heeft die overijlde uitvoering hier
en daar aan het onderwijs-zelf geen voordeel aangebragt, ja
zelfs geschaad: men betwistte elkander de weinige bevoegde en
geschikte leeraars; door hunne verplaatsing tusschentijds werd
de regelmatige loop der lessen afgebroken, en de geleidelijke
ontwikkeling der jongelieden gestoordafwisseling van methode
brengt verwarring en misvatting bij hen te weegen geen
wonder dus, dat in de eerste jaren de uitkomst in sommige
vakken onvoldoende was. Allengs echter worden die bezwaren
mindernaarmate het aantal goed gevormde docenten toeneemt
de meeste scholen van leeraars zijn voorzien en de ondervin
ding haar licht doet schijnen. Gestadig worden ten onzent en
buiten’slands boeken geschreven, naar de vatbaarheid van
scholieren op dien jeugdigen leeftijd ingerigt: men heeft leeren
inziendat de wenken van deskundigen moesten worden opge
volgd, dat bijvoorbeeld het onderwijs aan burgerscholen in de
beginselen der natuur- en scheikunde niet zuiver wetenschap
pelijk behoort te zijn, maar berekend naar den graad van ont
wikkeling en de behoefte van leerlingen, die nagenoeg allen
tot den ambachtsstand behooren; dat evenzoo aan hoogere bur
gerscholen het onderwijs in natuurlijke historie en plantkunde
bovenal strekken moet om hen te leeren opmerken en waar
nemen, hen op te wekken tot eigen onderzoek der natuur, en
de vermogens te scherpendie hare geheimen leeren doorgron
den. Als wij dus van verbetering en vooruitgang spreken, dan
verstaan wij daaronder voortdurende toenadering tot het eind
oogmerk der weteen ideaaldat niemand zich kon voor
stellen aanstonds bereikbaar te zijn, maar dat men pogen zou
langzamerhand te verwezenlijken.
Voorlichting en hulpmiddelen van allerlei aard zijn daarbij
noodwendige vereischten: met erkentelijkheid gewagen wij van
uwe onverdroten medewerkingzoo dikwijls die werd ingeroepen
tot aanstelling van nieuwe leeraarstot uitbreiding van lokalen