30
ontkomen aan de opdrijving, welke vooral gedurende de
tweede helft van 1918 het toppunt bereikte.
Boekdrukkerijen. De toestand in de boekdrukkerijen te
dezer stede was over het algemeen niet ongunstig, evenals
in 1917, doordat de talrijke tijdelijke bureaux en de vele
door den drang der omstandigheden ontstane commissies
den drukkerijen veel werk gaven. Door de hooge papier
en materialenprijzen (vele groothandelaren in papier en
grafische benoodigdheden maakten van de schaarschte ge
bruik om den prijs hunner voorradige goederen voort
durend hooger op te voeren) en de stijging der arbeids-
loonen zagen echter vele drukkerijen het vaste werk ver
minderen en waren ook de orders op drukwerk voor den
particulieren handel belangrijk minder dan in normale
tijden.
Het niet meer voorradig zijn van kunstdrukpapier dat
speciaal in het buitenland gemaakt wordt, was oorzaak,
dat beduidend minder fraai en luxe drukwerk voorkwam
in die drukkerijen, welke zich speciaal daarop toeleggen.
Ook de rantsoeneering en het verhoogde tarief met boete
stelsel van -gas en electriciteit werkten zeer belemmerend
op het bedrijf, omdat de werkuren daardoor moesten wor
den verkort en veel werk niet op tijd kon geleverd worden
of zelfs moest worden stopgezet.
Tengevolge der mobilisatie kwam werkloosheid weinig
voor, doch gebrek aan goed geschoolde krachten bleef
zich doen gevoelen.
Het jaar sloot met slapte in het bedrijf.
Car tónna gefabrieken. Het voorgaande is in nog sterkere
mate van toepassing op de cartonnage-fabricatie. Deze
heeft vooral veel te lijden gehad door den stilstand in de
sigarettenindustrie, waardoor de navraag naar verpak
kingen tot een minimum beperkt werd. Daar tevens de
fabricatie van verschillende surrogaten, welke in carton
verpakt werden, geheel is opgehouden, is de cartonnage-
industrie direct na het sluiten van den wapenstilstand van
vele van hare afnemers beroofd zoodat een algeheele
malaise in dezen tak van bedrijf is ontstaan. Aangezien
echter de rantsoeneering van verschillende levensmiddelen
reeds ruimer is geworden en de verwachting bestaat, dat
binnenkort deze voor diverse artikelen geheel zal ophouden,
komen langzamerhand de oude relatiën weder met aan
vragen tot de levering van cartonnages.
Men vertrouwt, wanneer de belemmerende bepalingen
voor den handel zullen worden opgeheven, weder orders
34 VERSLAG DER KAMER V. KOOPHANDEL EN FABRIEKEN.
