42
19
clusief eenige winkels, eenige pakhuisjes enz.), maar is
zeker niet zonder meer gerechtigd, gesteld al dat zij zich
op dien weg zou willen begeven, om eenige woningen
later, bij gebleken behoefte om te bouwen tot b.v. een
fietsenreparatie-inriehting, een banketbakkerij, een
drukkerij, een behangers- en meubelmakerswerkplaats,
een koffiehuis, een volkseethuis, een logement, een
bioscoop of welk ander bedrijf men in een kleine pro
vinciestad of meer belangrijk dorp aantreft; om van den
bouw van een kerk of een kleinen schouwburg niet eens
te spreken.
Nu ontveinzen wij ons geenszins, dat stadswijken als
deze, al hebben zij denzelfden omvang, niet geheel met
kleine provinciesteden of grootere dorpen op een lijn
kunnen worden gesteld. De laatste zijn vaak markt
plaatsen, zij hebben een achterland, dat bestaan van
meenig bedrijf mogelijk maakt en dat onze nieuwe stads
wijken missen. Maar desniettemin lijdt het geen twijfel
of de eigen behoeften van een bevolking van 10000 zielen
zijn reeds op zich zelf van dien omvang, dat zij ver
schillende kleine bedrijven een bestaansmogelijkheid
bieden, terwijl omgekeerd vaak die kleine bedrijven voor
de betrokken wijk bijna onontbeerlijk zullen blijken. In
welk een toestand komt nu een stadsdeel ongeveer geheel
vol gebouwd met niet aan hun bestemming te onttrekken
woningen? Zelfs wanneer zij voorzien wordt van een
compleet stel openbare gebouwen, zal zij iets kunstmatigs
blijven behouden; zij is niet gegroeid, zij is er in haar
geheel in den vorm van groepen woningen plotseling
neergezet; zij kan geen eigen leven en bedrijvigheid ont
wikkelen; zij kan zich wegens de onveranderlijke be
stemming dier gebouwen niet aanpassen aan gebleken
behoeften; in één woord, zij wordt geen organisch geheel.
Voor alles en nog wat moeten de bewoners zich ver
plaatsen naar de oudere stadswijken en als van zelf
VERSLAG DER GEZONDHEIDSCOMMISSIE.
