29
bezwaren met zich gebracht dan betrekkelijk veel admini-
stratieven arbeid, verbonden aan een bekoorlijke toepassing
der verschillende sociale wetten. In het buitenland bleek
het hier en daar belemmerend voor den export, dat invoer
rechten en weeldebelasting een factor vormden, die niet
buiten invloed kon blijven op de prijzen.
Bouwvakken. Hier ter stede heeft het jaar 1921 zich nog
gekenmerkt door een zeer groote bedrijvigheid in de bouw
vakken, welke bedrijvigheid grootendeels een gevolg was
van den nog steeds voortdurenden woningbouw (particu
liere, vereenigings- en gemeentebouw) en bet afbouweu
van verschillende grootere bouwwerken, in de jaren 1919
en 1920 aangevangen. Belangrijke bouwwerken werden ten
gevolge van de zich steeds sterker uitende malaise in handel
en industrie zoo goed als niet aangevangen, zoodat eerlang
wel verwacht kan worden, dat uitsluitend de woningbouw
alle krachten uit het bouwvak tot zich zal trekken. De voor
de bouwvakken benoodigde materialen waren steeds in
voldoende mate met voldoende snelheid te verkrijgen. De
prijzen der meeste materialen, die in 1920 een belangrijke
daling hadden ondergaan, vertoonden in den loop van 1921
de tendenz van een geringe daling; belangrijke schomme
lingen vonden niet plaats. De arbeidsloonen hebben zich in
den loop van het jaar op het ongekend hooge peil van 1920
gehandhaafd; de vraag naar goed geschoolde arbeidskrach
ten was nog steeds grooter dan het aanbod. Van de ver
wachte grootere intensiteit van den arbeid tengevolge van
de verkorting van den arbeidsdag tot 8 uur en van de
werkweek tot 45 uur, bleek nog steeds niets; integendeel
is over de geheele linie de arbeidsprestatie vrijwel tot een
minimum teruggebracht. De verhouding van de kosten aan
materiaal tot die aan arbeidsloon voor een bouwwerk
spreekt, in vergelijking met de cijfers van vóór en tijdens
den oorlog, boekdeelen. Dat daarmede het risico voor den
aannemer belangrijk wordt verhoogd, behoeft geen betoog:
voegt men daarbij dat door het verminderd aantal uit te
voeren bouwwerken de concurrentie belangrijk is vermeer
derd, dan ligt de gevolgtrekking voor de hand, dat het
aannemersbedrijf hier ter stede in den loop van 1921 sterk
den druk des tijds is gaan ondervinden en de toestanden
lang niet rooskleurig zijn. Buitenlandsche concurrentie,
welke in 1920 nog een enkele maal succes kon hebben, is in
1921 door de veranderde verhoudingen, waarbij de kosten
aan materiaal van zoo belangrijk minder invloed op den
totaalprijs werden, vrijwel geheel verdwenen. Arbeidseon-
VERSLAG DEK KAMER V. KOOPHANDEL EN FABRIEKEN. 42
