36
Steendrukkerijen. Ofschoon 1920 nog reden tot tevreden
heid had gegeven, kan van het jaar 1921 slechts worden
gezegd, dat het voor de steendrukkerijen allesbehalve roos
kleurig is geweest. De Duitsche concurrentie deed zich
permanent scherp gevoelen, hetgeen in het plaatsen van
orders zeer sterk tot uiting kwam, aangezien de meeste
bestellingen naar het buitenland verhuisden. Een eigenaar-
Cartonnage-industrie. Waren de toestanden in de carton-
nage-industrie aan het eind van 1920 verre van rooskleurig,
het jaar 1921 opende nog ongunstiger en bracht geen enkele
wijziging ten goede. De meeste orders werden ook thans in
het buitenland, hoofdzakelijk in Duitachland, geplaatst en
alleen in gevallen, waar de levering uit het buitenland
groote vertraging of teleurstelling baarde, werd de hulp
der binnenlandsche fabrieken ingeroepen, zoodat nu en dan
eenige onbeduidende bestellingen tegen scherp concur-
reerende prijzen konden worden geboekt. De prijzen der
grondstoffen, hoewel hier en daar aan eenige daling onder
hevig, bleven over het algemeen hoog, terwijl de invoer
van grondstoffen met groote moeilijkheden en vertraging
gepaard ging. Verder waren de hooge arbeidsloonen en de
veelal met kracht toegepaste en zeer belemmerend werkende
overheidsbepalingen een belangrijke factor, om den de-
pressie-toestand te handhaven.
nog belangrijk grooteren teruggang voor volgende jaren
verwachten. Velerlei oorzaken hebben er toe geleid, dat
meerdere drukkerijen niet loonend gewerkt hebben en dit
ook niet in de naaste toekomst zullen doen. In de eerste
plaats de Duitsche concurrentie, waardoor vooral de
grootere bedrijven ernstig worden geschaad. Ten tweede
de tengevolge der hooge arbeidsloonen hooge kosten van
het drukwerk, waardoor tal van periodieken hebben opge
houden te verschijnen en veel ander geregeld voorkomend
drukwerk niet meer wordt gedrukt. Ten derde de moeilijk
heden en hooge kosten, voortspruitende uit de wettelijke
regelingen der laatste tijden, alsmede de verhooging der
belastingen en de kosten van nieuwe belastingen, enz. Ten
vierde de installatie van particuliere drukker ijtjes bij bank
en andere grootere instellingen en de toename van het aantal
kleine loondrukkerijen, die zich gemakkelijker schijnen te
kunnen onttrekken aan de bindende bepalingen van de
werkgevers- en werknemersbonden dan dit voor de groote
bedrijven mogelijk is. In het afgeloopen jaar kon over
voldoende grondstoffen beschikt worden, terwijl de prijzen
zich in dalende richting bewogen.
42 VERSLAG DER KAMER V. KOOPHANDEL EN FABRIEKEN.